9 Nisan 2019 Salı

Edebiyat Nedir? Edebiyatın Tanımı

Foto Kaynak: https://www.pexels.com/photo/book-book-pages-bookcase-browse-415071/


Merhaba değerli okurlar. Sitemizde eğitimle ilgili içeriklere yer verdiğimiz gibi edebiyatla ilgili içeriklere de yer vermek istedik. Biz de bu kapsamda bu konuyla ilgili bir giriş yapmak istedik ve bugün "Edebiyat Nedir? Edebiyatın Tanımı" konusunu işlemeye karar verdik. İsterseniz hemen başlayalım:

İnsan düşünen bir varlıktır, aynı zamanda duygusaldır da. Bunun gereği olarak insan duygu ve düşüncelerini söz veya yazıyla dışa vurmak ister. İşte tam bu noktada "edebiyat" devreye girer. Edebiyat, insanın duygu ve düşüncelerini dile getirmede önemli bir işleve sahiptir. Biz edebiyatın tanımına geçmeden önce sanat kavramına değinmenin daha doğru olacağını düşünüyoruz ve sanatın ne demek olduğunu açıklamak istiyoruz.

Sizlere "Sanat Nedir?" diye bir soru yöneltsek nasıl cevap verirsiniz? Eminiz ki birbirinden farklı tanımlar ortaya çıkar. Çünkü sanatın nesnel bir tanımı yoktur; sanat özneldir. Ancak biz sanat için şöyle basit bir tanım yapmak istedik: Sanat, duyguların ve düşüncelerin kimi zaman mimari, resim vb. yollarla kimi zaman da güzel sözlerle dışa vurulmasıdır. Bu yazıda biz edebiyatın tanımını ele aldığımız için burada vurgulamak istediğimiz anahtar kelime grubu "güzel sözler".

Sanat eserlerinin insanlar üzerinde büyük etkisi olduğu yadsınamaz bir gerçek. Biz güzel sözleri de sanatın içine dahil ettiğimiz için güzel sözlerin de insanlar üzerinde çok etkili olduğunu söyleyebiliriz. Edebiyat, güzel söz söyleme sanatıdır. Buradan yola çıkarak edebiyatı güzel sanatlar içerisinde ele alabilir ve şu tanımı da yapabiliriz:

Edebiyat, duygu ve düşüncelerin okuyanlar üzerinde estetik bir etki ve heyecan uyandıracak tarzda güzel, etkileyici ve sanatlı sözler eşliğinde dışa vurulması veya dile getirilmesidir.

Edebiyat malzeme olarak dili kullanır. Kendisine malzeme olarak dili seçen edebiyat, kitleleri peşinden koşturan mükemmel bir disiplindir. Ancak bu mükemmel disiplin içerisinde insanları etkilemekten uzak, özgün olmayan, sıradan kötü örnekler de vardır. Ancak bu konu başka bir yazının konusu olup burada bu konuya değinmeyeceğiz.

Dilimizde "edebiyat" kelimesi terim olarak da kullanılmıştır. Bu konuyla ilgili Mustafa Ayyıldız ve Hamdi Birgören'in "Edebiyat Bilgi ve Kuramları" adlı eserindeki şu ifadelere kulak verelim:

"Dilimizde edebiyat kelimesinin terim olarak kullanılmasına Tanzimat döneminde başlanmıştır. Daha önce edebiyat yerine ilm-i edeb, sanayi-i nefise, fünun-ı bedia, şiir ve inşa gibi terimler kullanılmaktadır. Daha sonra Fransızcadaki "literatüre" karşılığı kullanılmaya başlanan edebiyat kelimesinin bugün anlamı genişlemiş ve yeni terimler oluşturulmuştur. (...)"

Bazı edebiyat araştırmacıları edebiyatın tanımını yaparken kök anlamıyla bağlantı kurmuşlar ve bu kavramı "edeb" köküyle açıklamaya çalışmışlardır. Bu edebiyat araştırmacıları "edeb" kökünden gelen edebiyatın terbiye, edep, iyi ahlak, güzel huy ve zarif davranışların gelişmesine yardım etmesi gerektiğini savunmuşlardır.

Bu yazımızda "Edebiyat Nedir? Edebiyatın Tanımı" konusunu ele aldık ve son olarak bu konuyu burada bitirirken bir de Kaya Bilgegil'in ifadeleriyle bu konuya son noktayı koyalım:

"Kaya Bilgegil'in ifadesiyle bugün edebiyat kelimesi şu anlamlarda kullanılmaktadır: Ahlaki bir mana, dile ait ilimler, güzel yazma sanatı ve onun eğitimi, edebi yazılar, bir mevzu ile ilgili neşriyat ve lüzumsuz yere sözü uzatmak."

NOT: Bu makalenin yazımında Mustafa Ayyıldız ve Hamdi Birgören'in Akçağ Yayınları'ndan çıkmış olan "Edebiyat Bilgi ve Kuramları" adlı eserinden yararlanılmıştır.




14 yorum:

  1. Edebiyat kavramını çok güzel anlatmışsınız İbrahim Bey, tebrikler.

    YanıtlaSil
  2. Edeb, nasıl terbiye, iyi ahlak anlamına geliyorsa, edebiyat da, kelimelerin en iyisi seçilerek yazılması, belli bir üsluba riayet edilerek fikirlerin paylaşılmasıdır.

    YanıtlaSil
  3. Faydalandığınız eserler de aklımızda bulunsun. Kitaplara Kaçanlar, edebiyat içerikli yazılarınız ilgiyle takip ediyor...

    YanıtlaSil
  4. bilgilerimiz tazelenmiş oldu teşekkür ederiz...

    YanıtlaSil
  5. eskiden okulda edebiyat derslerinde başarı verirdim,Türkçem iyiydi..Burada da debiyat hakkında bilgiler görmek iyi oldu,elinzie sağlik..🙂

    YanıtlaSil
  6. Edebiyat'ı çok severim. Ve bu yazınız sayesinde önemini ve kıymetini bir kez daha okumuş oldum. Teşekkürler..

    YanıtlaSil
    Yanıtlar
    1. Yorumunuz ve ziyaretiniz için biz teşekkür ederiz 😊

      Sil
  7. Edeb ne güzel bir kelimedir. iyi ahlak, zariflik. lise mezunu herkesi ele aldığımızda dört sene haftada beş saat bu dersle yoğrulmuş olması ama edep sözcüğünü anlayamayan bir toplumun nasıl ortaya çıktığı ise bir muamma. geçen gün sizin eğitimle ilgili yazınızı okurken bunu düşünmüştüm. o yazınızda da aslında her şeyi dile getirmişsiniz. bir edebiyat öğretmeni olarak bu konudaki yazınızı keyifle okudum. yüreğinize sağlık

    YanıtlaSil
  8. Lisede en sevdiğim ve başarılı olduğum dersti.... Edebi yazılar ve söyleyişler her zaman normale göre etkili olmuştur.Ama tabi emekte gerektirirler.Bilimsel makale tadındaki yazınız için teşekkürler.

    YanıtlaSil

Popüler Yayınlar