Anlatım Özellikleri

 

Bir yazının taşıması gereken nitelikleri ifade eden “anlatım özellikleri” şunlardır:

 

1)Açıklık

Anlatılmak istenenin hiçbir tartışmaya mahal vermeden kolayca anlaşıldığı, anlatımda söz sanatlarına ve sembollere yer verilmediği anlatım özelliğine açıklık denir.

2) Özgünlük

Anlatımda kendine özgü bir ifade tarzı benimseme başka bir deyişle taklitçi olmamayı ifade eder. Yeni, farklı, alışılmışın dışındaki anlatım tarzları bu anlatım özelliğini ifade eder.

3)Akıcılık

Okuduğumuz bir yazının kolay okunabilmesini başka bir deyişle okurken kişiyi rahatsız eden kelimelerin kullanılmamasını ifade eden anlatım özelliğidir. Anlatım sırasında ses akışını bozan gereksiz ek, hece veya sözcüklere yer verilmesi akıcılığı bozar.

4)Doğallık

Anlatımın günlük yaşamda olduğu gibi yapmacıklıktan uzak olmasını ifade eder.

5) Yoğunluk

Bir yazarın birden fazla anlamı bir arada verdiği anlatım özelliğidir.

6) Tutarlılık

Adından da anlaşılacağı üzere anlatımdaki ifadelerin ya da düşüncelerin birbiriyle çelişmemesini, düşüncelerin birbirini tutmasını ifade eder.

7) Özlülük

Anlatımda az sözle çok şey anlatmayı ifade eder.

8) Sürükleyicilik

Okuyucunun anlatıma olan ilgisini canlı tutan, içerisinde merak unsurunun yoğun olarak bulunduğu anlatım özelliğidir. Başka bir deyişle okuyucu “sürükleyicilik” ilkesinin olduğu bir anlatımda olayları adeta “gözünü kırpmadan" meraklı ve canlı bir şekilde takip eder.

9) Ulusallık / Yerellik

Sadece bir ulusa ya da bir yöreye ait kültürel özelliklerin dile getirildiği anlatım özelliğidir.

10) Evrensellik

Bir anlatımın ya da eserin dünyadaki tüm insanlara hitap ettiği anlatım özelliğidir.

11) Kalıcılık

Ortaya konan bir anlatımın ya da eserin yazıldığı dönemde, günümüzde, gelecekte ve her dönemde önemini, değerini korumasını ifade eder.

12) Sağlamlık

Anlatımın dil bilgisi kurallarına uygun olmasını ifade eder.

 

Düşünceyi Geliştirme Yolları

Yazılı ve sözlü anlatımda düşüncelerimizi daha da somutlaştırmak amacıyla değişik yöntemlere başvururuz. Bu yöntemlerden birisi de düşünceyi geliştirme yollarıdır.

Düşünceyi Geliştirme Yolları/Yöntemleri

1)Tanımlama

2)Karşılaştırma

3)Örnekleme/Örneklendirme

4) Tanık Gösterme

5)Sayısal Verilerden Yararlanma

6)Benzetme

 

1)Tanımlama

Bir varlığın ya da kavramın ne olduğunu açıklayan, “... nedir?” ya da “... kimdir?” sorularına yanıt veren düşünceyi geliştirme yoluna tanımlama denir.

Örnek: Bir doğa olayı olan sesten bilimsel ve estetik bir temele bağlı olarak oluşturulan ahenkli ve ritim sahibi yapıların oluşturduğu bütüne müzik denir. İnsanın hayatında oldukça önemli bir yere sahip olan müzik, insan ruhunun adeta ilacıdır.

 

Yukarıdaki parçada “Müzik nedir?” sorusunu sorduğumuzda yanıt alabiliyoruz. Bu nedenle bu parçada düşünceyi geliştirme yollarından tanımlamaya başvurulmuştur.

 

2) Karşılaştırma

En az iki varlığın, kavramın ya da durumun ortak ve farklı yönlerinin ortaya konduğu düşünceyi geliştirme yoluna karşılaştırma denir.

Örnek: “Dinleme” ile “işitme” birbirinden farklı kavramlardır. İşitmede insanın dikkati devre dışıdır başka bir deyişle insan pasif bir konumdadır. Dinlemede ise insanın dikkati etkindir ve insan işitsel uyarılara bilinçli ve aktif bir şekilde kulak verir.

 

Yukarıdaki parçada “dinleme” ile “işitme” karşılaştırılmıştır.

 

3)Örnekleme / Örneklendirme

Soyut bir düşünceyi somutlaştıran başka bir deyişle düşünceleri daha belirgin hâle getiren ve yazının anlaşılmasını kolaylaştıran düşünceyi geliştirme yoluna örnekleme ya da örneklendirme denir.

Örnek: Sosyal medya artık hayatımızın vazgeçilmez bir parçası... Ülkemizde ve dünyada meydana gelen gelişmelerden haberdar olmak artık eskisi gibi zor değil. Sosyal medya bu işlevi görebiliyor. Hayatımıza etkisi oldukça fazla olan sosyal medyayı gereğinden fazla kullanmak ise bağımlılığa neden olabiliyor. Sürekli çevrim içi olma isteği, yüz yüze yapılan sosyal etkinliklerde bile sosyal ağlara bağlanma isteği, sosyal medyadan uzak kalınca kendisini huzursuz hissetme, kişinin yaşadığı her anı sosyal medya platformlarında paylaşma isteği sosyal medya bağımlılığının kişideki belirtileridir.

 

Yukarıdaki parçada koyu yazılan ifadelerle sosyal medya bağımlılığının kişideki belirtileri örneklendirilmiştir. Bu parçada düşünceyi geliştirme yollarından örneklemeye başvurulmuştur.

 

4) Tanık Gösterme

Bir yazarın bir konu hakkında görüşlerini belirginleştirmek ve daha inandırıcı hâle getirmek için sözünü ettiği konu hakkında alanının uzman kişilerinin görüşlerinden alıntı yapmasına tanık gösterme denir.

Örnek: Bir toplumun gelişmesi, çağdaş medeniyetler seviyesine ulaşmasının en önemli şartı bilime önem vermektir. Bilime önem veren toplumlar çağın gereklerinden uzak kalmazlar ve bilimin rehberliğinde ilerlemeye devam ederler. Bilim o denli önemlidir ki Farabi, “Erdemlerin en büyüğü bilimdir.” demiştir.

 

Yukarıdaki parçada yazar bilimin bir toplum için ne kadar önemli olduğunu Farabi’nin sözüne yer vererek kanıtlamaya çalışmıştır. Bu nedenle bu parçada düşünceyi geliştirme yollarından  tanık göstermeye başvurulmuştur.

 

5) Sayısal Verilerden Yararlanma

Yazarın bir düşünceyi kanıtlamak amacıyla istatistiksel bilgilere, anketlere ya da grafiklere başvurduğu düşünceyi geliştirme yoluna sayısal verilerden yararlanma denir.

Örnek: Dünyanın en önemli iki yer altı kaynağı olan petrol ve doğal gaz rezervlerinin kıtalara ya da bölgelere göre dağılımını hiç merak ettiniz mi? Yapılan bir araştırmaya göre Ortadoğu’da 79,1 trilyon metreküp, Avrupa ve Asya’da 62,2 trilyon metreküp, Asya ve Pasifik’te ise 33,1 trilyon metreküp doğal gaz rezervi bulunurken, Ortadoğu'da 807,7 milyar varil, Güney ve Orta Amerika’da 330,1 milyar varil, Kuzey Amerika’da ise 226,1 milyar varil petrol rezervi bulunmaktadır.

 

Yukarıdaki parçada yazar, petrol ve doğal gaz rezervlerine ilişkin sayısal verilerden yararlanmıştır.

 

6) Benzetme

Bir kavramı, varlığı ya da olayı başka bir kavramın ya da varlığın özellikleriyle anlatma yoluna benzetme denir.

Örnek: Şiir yazmak kolay bir iş değildir. Dolayısıyla şairlik yetenek ve sabır ister. Ben şairleri bir kuyumcuya benzetirim. Nasıl bir kuyumcu büyük bir sabır, özen ve titizlikle değerli madenlerden eserler meydana getiriyorsa şairler de bu sabır, özen ve titizlikle eserlerini meydana getirirler.

 

Yukarıdaki parçada yazar şairliğin ne kadar zor ve emek isteyen bir meslek olduğunu onları kuyumculara benzeterek anlatmaya çalışmıştır. Dolayısıyla yazar, bu parçada düşünceyi geliştirme yollarından benzetmeye başvurmuştur.

KPSS Genel Kültür Notları 1

1)Kuvayımilliye kavramından bahseden ilk belge:

✅Dr. Esat Işık Raporu

 

2)Dünyaca ünlü "Simyacı" adlı eseriyle bilinen yazar:

✅Paulo Coelho

 

3)Kastamonu'nun Pınarbaşı ilçesinde bulunan ve "dünyanın en derin ikinci kanyonu" olarak gösterilen kanyon:

✅Valla Kanyonu

 

4)Türkiye'nin tek buz müzesi Erzurum'da açılmıştır.

 

5)Matematik tarihinde, birinci ve ikinci dereceden denklemlerin sistematik çözümlerinin yer aldığı ilk eser olan "Kitab-ül Cebir vel-Mukabele"nin yazarı:

✅Harezmi

 

6)Dünyaca ünlü "Anna Karenina" adlı eserin sahibi:

✅Lev Tolstoy

 

7)2024 Yaz Olimpiyat Oyunları Fransa'nın Paris şehrinde düzenlenecek.

 

8)Sözlükte “yazma, kaydetme, deftere geçirme” anlamına gelen tahrîr kelimesi terim olarak, Osmanlı maliye teşkilâtında vergilerin ve bu vergileri verenlerin  tespiti için değişik dönemlerde gerçekleştirilen sayımları ve bu sayımların kaydedildiği defterleri ifade eder.

 

9)TBMM'de yaptığı coşkulu konuşmaları nedeniyle "Millî Hatip" ve "Cumhuriyet Hatibi" olarak tanınan ve İstiklâl Marşı'nı Türkiye Büyük Millet Meclisi'nde okuyan ilk kişi olan siyasetçi ve yazar:

✅Hamdullah Suphi Tanrıöver 

 

10)Karahanlılar döneminde yazılan, dört ana karakter üzerinden dört insanî yeteneğin anlatıldığı, devlet idaresine yönelik ilkelere de değinilen eser:

✅ Kutadgu Bilig

 

11)16 Haziran 1919'da Malgaç Baskını ile düşmana ilk darbeyi vurmak suretiyle Aydın yöresinde düşman kuvvetlerinin ilerlemesini durdurmuş olan Milli Mücadele kahramanı:

✅Yörük Ali

 

12)22 Mayıs 2015'te hizmete giren ve Türkiye'de ve Avrupa'da deniz üzerine inşa edilen ilk havalimanı:

✅Ordu-Giresun Havalimanı

 

13)"Türk Marşı", Wolfgang Amadeus Mozart tarafından bestelenmiştir.

 

14)Ankara, Erzurum, Konya, Bursa, İstanbul şehirlerini anlattığı "Beş Şehir" adlı eseriyle ünlü edebiyatçımız Ahmet Hamdi Tanpınar'dır.

 

15)1982 Anayasası'na göre milletlerarası anlaşmaların onaylanmasını uygun bulma görev ve yetkisi TBMM'ye aittir.