Çocukların Okuduğu Kitabı Daha İyi Anlamasını Sağlayacak 12 Soru

Okumak, insanın olayları, durumları, hayatı anlamasında ve anlamlandırmasında, dil becerilerinin gelişmesinde, anlama ve anlatma kabiliyetinin gelişmesinde; olaylara, durumlara ve hayata farklı bakış açıları geliştirmesinde, hayal gücünün gelişmesinde oldukça önemli bir eylemdir. Bu kadar hayatî bir öneme sahip olan okuma becerisinin çocuklara erken yaşlarda kazandırılması oldukça önemlidir. Kitaplarla erken yaşlarda tanışan çocuğun dil becerileri gelişir ve çocuk estetik duyarlık kazanarak dünyayı ve hayatı rahatlıkla anlayabilir ve anlamlandırabilir. Ancak çocuğun bu becerileri kazanması her kitapla olmayabilir. Çocuğun bu becerileri kazanması gelişimine uygun, ilgilerine hitap eden nitelikli kitaplarla olabilir.

Kitap okumanın faydalarını anlattığımız yazımıza aşağıdaki bağlantıdan ulaşabilirsiniz: 

Kitap Okumak İçin 18 Neden

Çocuk, nitelikli kitaplarla nitelikli vakit geçirebilir. Çocuğa, kitap okurken ya da kitap okuduktan sonra sorduğumuz sorular, çocuğun kitabı daha iyi anlamasını ve kitapla daha nitelikli vakit geçirmesini sağlayabilir. Megan Daley’in “Kitap Okuyan Çocuk Yetiştirmek” adlı eserindeki okuduğunu anlama soru fikirleri bu bağlamda işimize çok yarayabilir. Bu soruları şöyle listeleyebiliriz:

1)Kitaptaki resimler hakkında ne düşünüyorsun?

2)En sevdiğin resim hangisi? Neden? Resmi anlatabilir misin?

3)Hikâyede daha sonra ne olabilir sence?

4)Sen bu kitabın yazarı olsan sonunu aynı şekilde mi bitirirdin?

5)Sence bu yazarın bize anlatmak istediği nedir? Anlatılmak istenen mesajı anlaman için ne yardımcı oldu?

6)Hikâyenin en heyecanlı ve en ilginç kısmı neresi?

7)En çok hangi karakteri sevdin? Neden?

8)Karakterlerden herhangi birisi sana tanıdığın birini hatırlattı mı?

9) Kapağına bak. Hikâye hakkında ipucu veriyor mu?

10) Bu kitap sana kendini nasıl hissettirdi? Seni mutlu etti mi?

11) Hikâye nerede ve hangi zamanda geçiyor?

12) Hikâyeyi yeniden anlatabilir misin?

Çocuklara okuma alışkanlığı nasıl kazandırılır? Bununla ilgili yazımıza BURADAN ulaşabilirsiniz.

 

Kaynak: Megan Daley, Kitap Okuyan Çocuk Yetiştirmek, İngilizceden çeviren: Murat Sır, Orenda Kitap.

 

Osmanlı Ekonomisinin Bozulma Nedenleri

-Osmanlı Devleti’nin 19. yüzyılda sarsılmasına ve devleti 20.yüzyıl başlarında dağılmaya kadar götüren iki temel olay vardır. Bu iki olay Sanayi İnkılabı ve Fransız İhtilâli'dir.

-Sanayi İnkılabı, Osmanlı Devleti’nin ekonomik yönden zarar görmesine yol açmış, Fransız İhtilâli ise ortaya çıkan milliyetçilik fikri nedeniyle Osmanlı'nın siyasi açıdan dağılışını hızlandırmıştır.

-Sanayi İnkılabı ile birlikte teknolojide ve üretimde ilerleyen Avrupa devletleri, Osmanlı ülkesini ortak pazar hâline getirmişler ve böylece Osmanlı ülkesi Avrupa'dan gelen ucuz ithal mallarla dolmuştu. Osmanlı halkı ise bu ucuz ithal mallara yönelince Osmanlı esnafı zarar etmiş ve bu durum da üretimin durmasına yol açmıştı. Yerli esnafın zarar etmesi ve üretimin durması Osmanlı sanayisinin çökmesine ekonominin bozulmasına yol açmıştı. Tüm bunlar sonucunda devlet bütçesi açık vermeye başlamış ve devlet bu açığı kapatabilmek için Avrupalı devletlerden borç alma yoluna gitmişti. Ne var ki Osmanlı bu borçları ödeyememiş, Avrupalı devletler ise alacaklarını tahsil edebilmek amacıyla Düyun-u Umumiye (Genel Borçlar) İdaresini kurmuşlardır. Bu idare ile Osmanlı’nın gelir kaynaklarına el konmuş, devlet bir anlamda ekonomik bağımsızlığını kaybetmiştir.

Konumuzu toparlayacak olursak:

Osmanlı Ekonomisinin Bozulmasının Nedenleri:

1)Coğrafi Keşifler: Keşifler sonucunda Avrupa devletleri ekonomik yönden zenginleşti ve ticaret yolları değişti. Ticaret yollarının değişmesi Osmanlı’yı olumsuz etkiledi.

2)Avrupalı devletlere kapitülasyonlar verildi.

3)Sanayi İnkılabı sonucunda Osmanlı ülkesi Avrupalı devletlerin açık bir pazarı hâline geldi.

4) Düyun-u Umumiye İdaresinin borçları tahsil etmek için Osmanlı Devleti’nin gelir kaynaklarına el koyması.

Fransız İhtilâli'nin Osmanlı Devleti’ne Etkileri

 

-1789’da Fransa’da gerçekleşen bir halk hareketi ya da bir halk ayaklanması olarak tanımlayabileceğimiz Fransız İhtilâli sonuçlarıyla dünya tarihine geçmiş bir olaydır.

-Yeniçağ'ın kapanıp Yakınçağ’ın başladığı, mutlak monarşinin yıkılıp, cumhuriyetin ilan edildiği Fransız İhtilâli sonucunda özgürlük, insan hakları, adalet, eşitlik, demokrasi ve milliyetçilik gibi düşünceler dünyaya yayılmış ve bunun sonucunda da köklü değişiklikler meydana gelmiştir.

-Özellikle milliyetçilik fikri başta Osmanlı Devleti olmak üzere çok uluslu imparatorlukları olumsuz yönde etkilemiştir.

NOT: Çok uluslu imparatorluk/yapı: Birçok milletten oluşan yapı.

-Milliyetçilik fikri çok uluslu imparatorluklarda azınlık isyanlarına neden olmuş ve bunun sonucunda da bu imparatorlukların dağılmasına yol açmıştır.

Fransız İhtilâli'nin Osmanlı Devleti’ne Etkileri

-Fransız İhtilâli sonucunda ortaya çıkan milliyetçilik fikrinin en çok etkilediği devletlerden birisi Osmanlı Devleti’dir. Milliyetçilik fikrinin etkisi ve Avrupalı devletlerin kışkırtmasıyla Osmanlı bünyesinde varlığını sürdüren azınlıklar ayaklanmaya başlamış ve bu süreç devletin parçalanmasına kadar gitmiştir.

-Fransız İhtilâli’nin Osmanlı Devleti’ne bir diğer etkisi de Osmanlı'da demokratikleşme hareketlerinin başlamasına ortam hazırlamasıdır.

Sanayi İnkılabı’nın Osmanlı Devleti’ne Etkileri

Bu yazımızda 1750'li yıllarda İngiltere'de buhar gücünün makineye uygulanması ile başlayan teknolojik gelişmeleri ifade eden Sanayi İnkılabı'nı ve Sanayi İnkılabı’nın Osmanlı Devleti’ne etkilerini ele alacağız. 

Avrupalı devletlerin buhar gücüyle çalışan gemiler icat etmesi, dokuma fabrikaları kurması yepyeni bir dönemi başlattı ve Sanayi İnkılabı doğdu.

-Sanayi İnkılabı’nın başlamasıyla birlikte küçük atölyelerin yerini büyük fabrikalar aldı ve insan gücü yerini makine gücüne bıraktı.

-İnsan gücünün yerini makine gücünün almasıyla üretim hız kazandı ve üretimin artmasıyla da Avrupalı devletlerin ham madde ve pazar ihtiyacı ortaya çıktı.

-Ham madde ve pazar ihtiyacının ortaya çıkmasıyla Avrupalı devletler yeni bir strateji geliştirdiler. Avrupalı devletler ihtiyaç duydukları ham maddeyi sanayileşmemiş ülkelerden karşılama yoluna gittiler. Üstelik bu yolla ürettikleri ürünleri de aynı ülkelerde pazarlama yoluna gittiler.

-Tüm bunların sonucunda sömürgecilik faaliyetleri hızlandı ve Avrupalı devletler arasında sömürgecilik yarışı başladı.

-Geniş bir sömürge imparatorluğu kuran İngiltere bu alanda öncü oldu ve İngiltere’yi zamanla diğer Avrupalı devletler takip etti.

-Avrupalı devletler arasında başlayan bu sömürgecilik yarışı zamanla ham madde ve pazar rekabetini de üst seviyeye çıkardı.

-Tüm bu gelişmeler aynı zamanda Birinci Dünya Savaşı'na zemin hazırladı. Ayrıca Osmanlı Devleti de bu gelişmelerden olumsuz etkilendi.

Sanayi İnkılabı’nın Osmanlı Devleti’ne Etkileri

-Osmanlı Devleti, Sanayi İnkılabı’nın gerektirdiği teknolojik gelişmelerden uzak kalınca ülkede üretim azalmış ve Avrupalı devletlerle rekabet edemeyecek duruma gelmiştir. Rekabette geride kalan Osmanlı Devleti, Avrupalı devletlerin açık pazarı hâline gelmiştir.

-XIX. yüzyılda Avrupalı devletlerden borç alan Osmanlı Devleti, borçlarını ödeyemeyince, Avrupalı devletler verdikleri borçlara karşılık Düyun-u Umumiye (Genel Borçlar) İdaresini kurmuşlar ve bu devletler Osmanlı'nın gelir kaynaklarına el koymuşlardır. (1881) Bu durum Osmanlı’nın ekonomik bağımsızlığına zarar vermiş başka bir deyişle Osmanlı Devleti ekonomik bağımsızlığını kaybetmiştir.

 

Çocuklara Okuma Alışkanlığı Nasıl Kazandırılır?

Okumak, insanı hem ruhsal yönden hem de zihinsel yönden geliştiren yararlı bir etkinliktir. Düzenli olarak kitap okuyan insanın anlama ve anlatma kabiliyeti gelişir, olaylara ve durumlara bakış açısı da değişir. Okuma eyleminin bu denli yararlı olduğunun bilincinde olan anne-babalar ise çocuklarına kitap okuma alışkanlığı kazandırmak istemekte ve bunun için de çeşitli mecralarda araştırmalar yapmaktadırlar. Biz de bunun bilincinde olarak bu yazımızda;

-Çocuklara okuma alışkanlığı nasıl kazandırılır?

-Öğrencilerde okuma alışkanlığı kazandırmak için nasıl çalışmalar yapılmalı?

-Okuma sevgisi nasıl kazandırılır?

gibi soruların cevaplarını vermeye çalışacağız.

Yazımıza geçmeden önce kitap okumanın faydalarını anlattığımız yazımıza aşağıdaki bağlantıdan ulaşabilirsiniz: 

Kitap Okumak İçin 18 Önemli Neden

Çocuklara Okuma Alışkanlığı Nasıl Kazandırılır?

1)Öncelikle yetişkinler olarak onlara örnek olmalıyız. Yani bizim de elimizde kitap olmalı ve onlara okuyarak örnek olmalıyız.

2)Çocuklarla kitapları olabildiğince erken yaşlarda tanıştırmalıyız.

3)Kitapları, dergileri vb. yayınları çocukların ulaşabilecekleri yerlerde bırakmalıyız. Çocuklar her zaman kitap, dergi gibi yayınlara ulaşabilmeli ve onlarla vakit geçirebilmelidir.

4) “Çocuğa görelik” ilkesi her zaman önemlidir. Çocuğunuzun okuyacağı kitaplar onun seviyesine uygun olmalıdır. Çocuğun seviyesine uygun olmayan kitaplar çocuğu okuma eyleminden soğutabilir. Bu nedenle çocuğa okuma sevgisi kazandırmak için onların seviyesine ve gelişim özelliklerine uygun kitaplar sunmalıyız.

5) Onlara kitap seçiminde rehber olun ancak onların tercihlerine de saygı duyun. Çocuk; karikatür, çizgi roman vb. türler de okumak isteyebilir. Yeter ki bu kitaplar onların ruhsal gelişimini olumsuz yönde etkileyebilecek nitelikte olmasın.

6) Çocuklarınızla düzenli olarak kitap alışverişi yapın. Onlarla birlikte kitapçıları gezin.

7) Onlarla birlikte kütüphanelere gidin.

8) Her gün düzenli olarak uygulamak üzere bir okuma saati belirleyin. Örneğin; her akşam saat 20.00-20.45 arası ailecek okuma saatiniz olsun. Ya da başka bir vakit de belirleyebilirsiniz. Tercih sizin.

9) Evinizde uygun bir okuma köşesi oluşturun. Çocuğun kendisini iyi hissedebileceği bir köşe, onun okuma sevgisini daha da artırabilir.

10) Evinizi dergi, kitap vb. okuma materyalleriyle doldurun. Bu konuda tür çeşitliliği oldukça önem arz ediyor. Bu konuda bir diğer önemli nokta bu materyallerin çocuğun gelişimine uygun ve nitelikli olmasıdır.

Nitelikli kitaplar, çocukların hayatı, dünyayı anlamasında ve anlamlandırmasında, dil becerilerini geliştirmesinde, estetik duyarlık kazanmasında oldukça önemlidir. Bu nedenle kitapların ve okuma alışkanlığının hepimizin hayatında yeri olmalıdır.

Okumayı hayatınızın merkezine almanız dileğiyle, herkese keyifli okumalar...

 

Çocuk Kitapları: Uzaya Giden Tren-Mert Arık

Uzaya Giden Tren / Mert Arık

Hayal dünyasında keyifli bir yolculuk... Bu yazımızda Mert Arık’ın yazdığı, Hüseyin Sönmezay’ın resimlediği “Uzaya Giden Tren” adlı eseri ele alacağız.

Çocuklara yönelik yazılan kitaplar aslında yetişkinlerin de keyifle okuyabileceği kitaplar... Katılır mısınız bilmiyoruz ama kanımız bu... “Uzaya Giden Tren” adlı eser de bu türden bir eser... Öğretmenlerimize de öğrencilerimize de ilham olabilecek, onları hayal dünyasının derinliklerine götürebilecek bir eser... Hikâye kurgulamanın inceliklerini ilgi çekici bir olay örgüsüyle anlatıyor yazarımız. Hikâyemiz bir öğretmenin öğrencilerine yazı yazma ödevi vermesiyle başlıyor. Öğretmen, öğrencilerinden bir tren hikâyesi yazmalarını istiyor. Çocuklar ilk başta çok zorlanıyorlar ancak çözümü bulmakta da gecikmiyorlar. Dayanışmanın güzel bir örneğini gösteren Moni ve arkadaşları kimi zaman kelime avcılığı yapıyorlar kimi zaman da ilham peşinde koşuyorlar. Bundan sonra ortaya da ilham dolu bir macera ortaya çıkıyor.

Uzaya Giden Tren – Alıntılar

-İlham, bir anda bulunan bir şey değildi. İlham her an karşılarına çıkabilirdi. Onu her yerde sürekli aradılar. Çünkü sadece tüm yüreğiyle arayanlar bulabilirdi.

-(...) Şimdi şunu çok iyi anlıyorum ki bir insanın hayal edebileceği en büyük hikâyeleri aslında yüreğinde sakladığı hikâyelermiş.

 

Yazı yazmanın ve hikâye kurgulamanın inceliklerini anlatan, okuyanlara ilham veren “Uzaya Giden Tren” adlı eseri okumanızı tavsiye ediyoruz. Herkese keyifli okumalar...

 

 

 

Deyimler ve Hikâyeleri: Saman Altından Su Yürütmek

Birden fazla sözcükten oluşan, genellikle gerçek anlamından uzaklaşarak mecaz anlam kazanan, kalıplaşmış söz gruplarına deyim denir. Deyimler anlatıma zenginlik ve çeşitlilik katar. Az sözle çok şey anlatan deyimler dilimize renk katar.

Anlatıma çeşitlilik, zenginlik ve renk katan deyimlerin oluşum süreçlerini hiç merak ettiniz mi? Bu yazımızda günlük hayatta sıkça kullandığımız deyimlerden “saman altından su yürütmek” deyiminin hikâyesini sizlere anlatacağız.

 Deyimler ve atasözlerinin özelliklerini anlattığımız yazımıza aşağıdaki bağlantıdan ulaşabilirsiniz:

Deyimler ve Atasözleri

Saman altından su yürütmek deyiminin hikâyesi:

Vaktiyle bir ova köyünde, köylüler tarlalarını sulamak için ırmağın suyunu nöbetleşe kullanmak üzere anlaşmışlar. Irmak boyunda bulunan tarlalar, açılan kanallar vasıtasıyla sıra ile sulanıyor, herkes ziraatiyle meşgul oluyormuş. Köyün açıkgözlerinden birisi, daha fazla su alabilmek için tarlasında derin ama ince bir kanal kazıp ırmaktan su çalmayı aklına koymuş. Kanalı gizleme maksadıyla da üzerini çalı çırpı ve taşlarla örtüp araziye uydurmuş. En üste de saman yığınları koymuş ki kimse kanaldan şüphe etmesin.

Bir müddet sonra, ırmağın daha aşağılarındaki tarlalara giden suyun azalması üzerine köylüler, durumu araştırmaya karar vermişler. Ne çare ki arayıp taramaları sonuçsuz kalmış. Daha yukarılarda çok akan suyun, belirli bir noktadan sonra birdenbire azalmasına bir türlü anlam verememişler. Nihayet tarlaları dolaşıp bakmaya başlamışlar. Kaçak su alan köylünün tarlasına geldiklerinde, bostan havuzunun daima su ile dolu durduğu dikkatlerini çekmiş. Üstelik, havuzun üzerinde saman kırıntıları yüzmekteymiş. Bu suya bu samanlar nerden geliyor diye araştırınca, saman yığınlarına ulaşmışlar ve hileyi anlayıp samanları eşeleyince kanalı bulmuşlar. Bunun üzerine, köyün ihtiyar heyeti toplanmış ve köylüyü falakaya yatırmışlar. Değneği vururken diyorlarmış ki:

-Saman altından su yürütürsün ha! Al bakalım hak ettiğin cezayı!

Bugün deyim, başkalarına sezdirmeden menfaat temin eden yahut insanları birbirine düşürüp ortalığı karıştıranlar hakkında kullanılır.

Kaynak: İskender Pala – İki Dirhem Bir Çekirdek – Kapı Yayınları