Bir duyguyu, düşünceyi ya da bir olayı anlatabilmek için bir
araya getirilmiş cümleler topluluğuna paragraf denir. Paragrafta bir
duygunun, düşüncenin ya da olayın bir yönü ele alınır. Paragraf tek bir
düşünce etrafında oluştuğundan kendi içinde bir bütünlük oluşturur.
“Paragraf” kavramının tanımını yaptıktan sonra şimdi “Paragrafta
Konu” adlı konu anlatımına geçebiliriz.
Paragrafta Konu
-Paragrafta yazarın üzerinde durduğu, hakkında söz söylediği
durum, düşünce veya olaya konu denir.
-Her paragrafın bir konusu vardır. Paragrafın konusu
bulunurken “Parça bize ne anlatıyor?”, “Parçada neden söz ediliyor?”,
“Parçada üzerinde durulan nedir?” sorularını paragrafa yönelterek paragrafın
konusunu bulabiliriz.
NOT: Bir paragrafı ele alırken yapacağımız ilk işlerden
birisi paragrafın konusunu bulmak olmalıdır. Konusu bilinmeyen bir paragrafın
anlaşılması oldukça güçtür. Ayrıca bir paragrafta konuyu belirlemeden ana
düşünceyi bulmak da zordur.
Örneklere geçmeden önce “Paragrafın/parçanın konusu
bulunurken nelere dikkat edilmelidir?” sorusunun cevabını verelim:
1)Öncelikle “Parçada en çok hangi sözcükler ya da
kavramlar tekrar edilmiştir?” sorusunu cevaplamak gerekir. Parçada en çok
tekrar edilen sözcükler veya kavramlar bize parçanın konusunu verir.
2)Paragrafın/parçanın konusu bulunurken parçanın ilk
cümlelerine dikkat etmek gerekir. Genellikle ilk cümleler bize ipucu verir ya
da parçanın konusunu bize açık bir şekilde gösterebilir. Ancak bu her zaman
böyle olmayabilir. Bunu da göz ardı etmemek gerekir.
3) Konu, parçanın tamamını kapsar nitelikte olmalıdır. Parçanın
konusu bulunurken bu noktayı da göz önünde bulundurmak gerekir.
Örnek 1: Bazen olmazları mümkün kılan, içinden
çıkılması güç meseleleri tereyağından kıl çeker gibi halledebilmeyi sağlayan, bilgi
ve onun sağladığı güçtür. Bilginin gücü insan için en değerli anahtardır.
Bilginin gücü sayesinde insan medeniyetin kapılarını ardına kadar açar ve bu
kapıdan içeri girerek sürekli ilerlemeye devam eder.
Yukarıda da
belirttiğimiz gibi bir paragrafın konusu bulunurken metne “Parça
bize ne anlatıyor?”, “Parçada neden söz ediliyor?”, “Parçada üzerinde durulan
nedir?” sorularını sorarız. Bu soruları yukarıdaki metne sorduğumuzda
aldığımız cevap ise “bilginin gücü ve onun insana sağladığı yararlar” olacaktır.
NOT: Konu, bir yargı içermez. Başka bir deyişle cümle
şeklinde olmaz. Konu bir ya da birden fazla sözcükten oluşan ve yargı
bildirmeyen bir unsurdur. Ana düşünce ise bir yargı bildirir.
