Paragrafta Konu

 

Bir duyguyu, düşünceyi ya da bir olayı anlatabilmek için bir araya getirilmiş cümleler topluluğuna paragraf denir. Paragrafta bir duygunun, düşüncenin ya da olayın bir yönü ele alınır. Paragraf tek bir düşünce etrafında oluştuğundan kendi içinde bir bütünlük oluşturur.

“Paragraf” kavramının tanımını yaptıktan sonra şimdi “Paragrafta Konu” adlı konu anlatımına geçebiliriz.

 

Paragrafta Konu

-Paragrafta yazarın üzerinde durduğu, hakkında söz söylediği durum, düşünce veya olaya konu denir.

-Her paragrafın bir konusu vardır. Paragrafın konusu bulunurken “Parça bize ne anlatıyor?”, “Parçada neden söz ediliyor?”, “Parçada üzerinde durulan nedir?” sorularını paragrafa yönelterek paragrafın konusunu bulabiliriz.

NOT: Bir paragrafı ele alırken yapacağımız ilk işlerden birisi paragrafın konusunu bulmak olmalıdır. Konusu bilinmeyen bir paragrafın anlaşılması oldukça güçtür. Ayrıca bir paragrafta konuyu belirlemeden ana düşünceyi bulmak da zordur.

 

Örneklere geçmeden önce “Paragrafın/parçanın konusu bulunurken nelere dikkat edilmelidir?” sorusunun cevabını verelim:

1)Öncelikle “Parçada en çok hangi sözcükler ya da kavramlar tekrar edilmiştir?” sorusunu cevaplamak gerekir. Parçada en çok tekrar edilen sözcükler veya kavramlar bize parçanın konusunu verir.

2)Paragrafın/parçanın konusu bulunurken parçanın ilk cümlelerine dikkat etmek gerekir. Genellikle ilk cümleler bize ipucu verir ya da parçanın konusunu bize açık bir şekilde gösterebilir. Ancak bu her zaman böyle olmayabilir. Bunu da göz ardı etmemek gerekir.

3) Konu, parçanın tamamını kapsar nitelikte olmalıdır. Parçanın konusu bulunurken bu noktayı da göz önünde bulundurmak gerekir.

 

Örnek 1: Bazen olmazları mümkün kılan, içinden çıkılması güç meseleleri tereyağından kıl çeker gibi halledebilmeyi sağlayan, bilgi ve onun sağladığı güçtür. Bilginin gücü insan için en değerli anahtardır. Bilginin gücü sayesinde insan medeniyetin kapılarını ardına kadar açar ve bu kapıdan içeri girerek sürekli ilerlemeye devam eder.

Yukarıda da belirttiğimiz gibi bir paragrafın konusu bulunurken metne “Parça bize ne anlatıyor?”, “Parçada neden söz ediliyor?”, “Parçada üzerinde durulan nedir?” sorularını sorarız. Bu soruları yukarıdaki metne sorduğumuzda aldığımız cevap ise “bilginin gücü ve onun insana sağladığı yararlar”  olacaktır.

 

NOT: Konu, bir yargı içermez. Başka bir deyişle cümle şeklinde olmaz. Konu bir ya da birden fazla sözcükten oluşan ve yargı bildirmeyen bir unsurdur. Ana düşünce ise bir yargı bildirir.

Örnek 2: Okumak gibi bir bebeğe şarkı söylemek de asla erken değildir. Ebeveynler ve bakıcılar etkili söylenen bir şarkının bir bebeği nasıl sakinleştirdiğini tecrübe etmişlerdir. Şarkılar, dil gelişimiyle sıkı sıkıya ilişkilidir ve tıpkı kitaplar gibi hiçbir çocuk şarkılardan mahrum bırakılmamalıdır. Araştırmalar müziğin dil ediniminde güçlü bir araç olduğunu, müziğin ve dilin işlenmesinin beynin aynı bölgesinde gerçekleştiğini ve aynı nöral yolları paylaştığını ortaya koymuştur.

(Megan Daley, Kitap Okuyan Çocuk Yetiştirmek, Orenda Kitap)

“Parça ne anlatıyor?” sorusunu sorduğumuzda alacağımız cevap “Çocuk Gelişiminde Şarkının Önemi” ya da “Dil Gelişiminde Şarkının Önemi” olur. Dolayısıyla paragrafın konusu bu iki ifadedir.

 

Örnek 3: Yaşanmış ya da yaşanması mümkün olan olayların kişi, yer ve zamana bağlı olarak anlatıldığı kısa soluklu kurmacaya dayalı metinlere hikâye (öykü) denir. Hikâye türünde beş önemli unsur vardır. Bunlar; olay, kişi, yer, zaman ve anlatıcıdır. Hikâye türü roman türüne göre daha kısa bir metin türü olduğu için hikâyede şahıs kadrosu dar, olay, yer ve zaman ise sınırlıdır. Hikâye türü yazar tarafından çoğunlukla serim, düğüm ve çözüm bölümleri şeklinde okuyucuya aktarılır.

“Parça bize ne anlatıyor?”  sorusunu sorduğumuzda alacağımız cevap “hikâye türünün özellikleri” olur. Dolayısıyla bu ifade paragrafın konusudur.