Birincil Bilgi Kaynakları Nelerdir?

Foto Kaynak: https://www.pexels.com/photo/text-on-shelf-256417/

Yapılandırmacı yaklaşım; bilginin tekrarını değil, transferini ve yeniden yapılandırılmasını savunan günümüzün eğitim anlayışıdır. Bu yaklaşıma göre; öğretmen bilgiyi öğrenciye doğrudan sunmaz; öğrenci bilgiyi kendi çabalarıyla elde eder. Öğrenci bilgiye ulaşmak için araştırır, sorular sorar, sorgular, tartışır. Yapılandırmacı yaklaşım öğrencinin öğretim ortamına aktif bir şekilde katılımını teşvik eden bir yaklaşımdır.

Yapılandırmacı yaklaşım; öğretmenin öğrenciye doğrudan bilgi sunduğu, ikincil bilgi kaynaklarına ulaşmayı teşvik ettiği, öğrencilerin düşüncelerini dikkate almadığı, öğrenciye aktif katılım sağlamadığı gerekçesiyle geleneksel öğretim anlayışını reddeden bir yaklaşımdır. Yapılandırmacı anlayışa göre öğretim ortamı demokratik bir ortamdır ve bu demokratik ortamda öğretmen öğrencilerin de görüşünü alır ve kararlar birlikte verilir.

Yapılandırmacı yaklaşımda hazır bilgiye yer yoktur ve bu yaklaşımın temel amacı ise öğrencilere gerçek yaşam deneyimleri kazandırmaktır. Yapılandırmacı yaklaşım bu amacına ulaşabilmek için öğrencileri birincil bilgi kaynaklarına ulaşmayı teşvik eder. Bu yaklaşıma göre öğrenci bilgiyi birincil bilgi kaynaklarından öğrenmelidir. Peki birincil bilgi kaynakları nelerdir?

Birincil bilgi kaynakları, öğrencinin doğrudan kendi yaşantısı yoluyla elde ettiği başka bir deyişle gerçek yaşam deneyimleriyle elde ettiği verilerdir. Gerçek modeller, deneyler, gözlem, görüşme vb. kaynaklar birincil bilgi kaynaklarını oluşturur.

Birincil bilgi kaynaklarıyla öğrenmeye ilişkin örnekler:

-Ay'ın evrelerini ders kitabından öğrenmek yerine gözlemleyerek öğrenme (Gözlem yoluyla öğrenme kalıcı bir öğrenme sağlar.)

-Öğrencinin peri bacalarını ders kitabından veya başka materyallerden değil bizzat peri bacalarının bulunduğu yere gidip öğrenmesi, tanıması (Öğretmen gerekli izinleri aldıktan sonra o bölgeye gezi düzenleyebilir.)

-Derste yaprak türlerini işleyen bir öğretmenin yaprak türlerini ders kitabından veya başka materyallerden göstermek yerine öğrencilerini dışarı çıkarıp söz konusu yaprak türlerini öğrencilerine doğal ortamda gösterip tanıtması ya da onlardan yaprak toplamalarını istemesi

-"Vücudumuzu Tanıyalım" ünitesini işleyen bir öğretmenin bu üniteyi sözel bilgilerle işlemek yerine bir insan vücudu modeli üzerinde işlemesi

-Göstermeye bağlı edebi metinlerden tiyatro türünü işleyen bir öğretmenin bu konuyu kitaptan veya başka materyallerden işlemeyip bizzat uygulamaya dayalı işlemesi (Sınıfça tiyatro etkinliği düzenlenir. Tüm öğrencilerin aktif katılımı sağlanır. Böylece öğrenciler yaparak-yaşayarak öğrenme yoluyla tiyatroya dair terimleri ve bu türün başlıca özelliklerini öğrenir.)

Örneklerden de görüleceği üzere yapılandırmacı yaklaşımda gözlem, gezi, gerçek modeller ve sürece aktif katılım yoluyla birincil bilgi kaynakları üzerinden öğrencilere çeşitli bilgiler ve beceriler kazandırılır, etkili ve kalıcı öğrenmelerin kapısı aralanır. Birincil bilgi kaynaklarından öğrenme bir nevi yaparak-yaşayarak öğrenmeye vurgu yapar.

Değerli okurlar; buraya kadar sizlere birincil bilgi kaynaklarından bahsettik. Bir de "ikincil bilgi kaynakları nedir?" sorusuna yanıt arayalım.

İkincil bilgi kaynakları; başka birileri tarafından oluşturulmuş, öğrenciye hazır olarak sunulan bilgileri ifade eder. Yani başka bir deyişle öğrencinin gerçek yaşam deneyimlerinden elde etmediği bilgilerdir. Ders kitapları bu tür kaynaklara en güzel örnektir.

Yazımızı bitirmeden önce "ders kitapları" konusunda kısa bir anekdotu sizlerle paylaşalım. Yazımızın son kısmından "Öğretim sürecinde ders kitapları kullanılmasın." diye bir sonuç çıkarılmasın. Ders kitapları eğitim-öğretim sürecinin merkezinde olan materyallerdir. Öğretim sürecinin olmazsa olmazıdır. Ders kitapları sadece tek başına etkili ve kalıcı öğrenme için yeterli değildir. Vurgulamak istediğimiz konu da budur.

Değerli okurlarımız; sizlere bu yazımızda yapılandırmacı yaklaşımdan ve bu yaklaşımın vazgeçilmez parçalarından olan birincil bilgi kaynaklarından bahsettik. "Birincil bilgi kaynakları nelerdir?" sorusuna cevap ararken bir yandan da ikincil bilgi kaynakları hakkında da kısa ve öz bilgi vermeye çalıştık. Yorumlarınızı bekler, okuduğunuz için de teşekkür ederiz.