Yazılı ve sözlü anlatımda düşüncelerimizi daha da
somutlaştırmak amacıyla değişik yöntemlere başvururuz. Bu yöntemlerden birisi
de düşünceyi geliştirme yollarıdır.
Düşünceyi Geliştirme Yolları/Yöntemleri
1)Tanımlama
2)Karşılaştırma
3)Örnekleme/Örneklendirme
4) Tanık Gösterme
5)Sayısal Verilerden Yararlanma
6)Benzetme
1)Tanımlama
Bir varlığın ya da kavramın ne olduğunu açıklayan, “...
nedir?” ya da “... kimdir?” sorularına yanıt veren düşünceyi geliştirme yoluna tanımlama
denir.
Örnek: Bir doğa olayı olan sesten bilimsel ve estetik
bir temele bağlı olarak oluşturulan ahenkli ve ritim sahibi yapıların
oluşturduğu bütüne müzik denir. İnsanın hayatında oldukça önemli bir yere sahip
olan müzik, insan ruhunun adeta ilacıdır.
Yukarıdaki parçada “Müzik nedir?” sorusunu
sorduğumuzda yanıt alabiliyoruz. Bu nedenle bu parçada düşünceyi geliştirme
yollarından tanımlamaya başvurulmuştur.
2) Karşılaştırma
En az iki
varlığın, kavramın ya da durumun ortak ve farklı yönlerinin ortaya konduğu düşünceyi
geliştirme yoluna karşılaştırma denir.
Örnek: “Dinleme” ile “işitme” birbirinden farklı
kavramlardır. İşitmede insanın dikkati devre dışıdır başka bir deyişle insan
pasif bir konumdadır. Dinlemede ise insanın dikkati etkindir ve insan işitsel uyarılara
bilinçli ve aktif bir şekilde kulak verir.
Yukarıdaki
parçada “dinleme” ile “işitme” karşılaştırılmıştır.
3)Örnekleme / Örneklendirme
Soyut bir
düşünceyi somutlaştıran başka bir deyişle düşünceleri daha belirgin hâle
getiren ve yazının anlaşılmasını kolaylaştıran düşünceyi geliştirme yoluna örnekleme
ya da örneklendirme denir.
Örnek: Sosyal medya artık hayatımızın
vazgeçilmez bir parçası... Ülkemizde ve dünyada meydana gelen gelişmelerden
haberdar olmak artık eskisi gibi zor değil. Sosyal medya bu işlevi görebiliyor.
Hayatımıza etkisi oldukça fazla olan sosyal medyayı gereğinden fazla kullanmak
ise bağımlılığa neden olabiliyor. Sürekli çevrim içi olma isteği, yüz yüze
yapılan sosyal etkinliklerde bile sosyal ağlara bağlanma isteği, sosyal
medyadan uzak kalınca kendisini huzursuz hissetme, kişinin yaşadığı her anı sosyal
medya platformlarında paylaşma isteği sosyal medya bağımlılığının kişideki
belirtileridir.
Yukarıdaki
parçada koyu yazılan ifadelerle sosyal medya bağımlılığının kişideki
belirtileri örneklendirilmiştir. Bu parçada düşünceyi geliştirme yollarından örneklemeye
başvurulmuştur.
4) Tanık Gösterme
Bir yazarın
bir konu hakkında görüşlerini belirginleştirmek ve daha inandırıcı hâle
getirmek için sözünü ettiği konu hakkında alanının uzman kişilerinin görüşlerinden
alıntı yapmasına tanık gösterme denir.
Örnek: Bir toplumun gelişmesi, çağdaş medeniyetler
seviyesine ulaşmasının en önemli şartı bilime önem vermektir. Bilime önem veren
toplumlar çağın gereklerinden uzak kalmazlar ve bilimin rehberliğinde ilerlemeye
devam ederler. Bilim o denli önemlidir ki Farabi, “Erdemlerin en büyüğü bilimdir.”
demiştir.
Yukarıdaki parçada
yazar bilimin bir toplum için ne kadar önemli olduğunu Farabi’nin sözüne yer vererek
kanıtlamaya çalışmıştır. Bu nedenle bu parçada düşünceyi geliştirme yollarından
tanık göstermeye başvurulmuştur.
5) Sayısal Verilerden Yararlanma
Yazarın bir düşünceyi
kanıtlamak amacıyla istatistiksel bilgilere, anketlere ya da grafiklere başvurduğu
düşünceyi geliştirme yoluna sayısal verilerden yararlanma denir.
Örnek: Dünyanın en önemli iki yer altı kaynağı
olan petrol ve doğal gaz rezervlerinin kıtalara ya da bölgelere göre dağılımını
hiç merak ettiniz mi? Yapılan bir araştırmaya göre Ortadoğu’da 79,1 trilyon metreküp,
Avrupa ve Asya’da 62,2 trilyon metreküp, Asya ve Pasifik’te ise 33,1 trilyon metreküp
doğal gaz rezervi bulunurken, Ortadoğu'da 807,7 milyar varil, Güney ve Orta Amerika’da
330,1 milyar varil, Kuzey Amerika’da ise 226,1 milyar varil petrol rezervi bulunmaktadır.
Yukarıdaki parçada
yazar, petrol ve doğal gaz rezervlerine ilişkin sayısal verilerden yararlanmıştır.
6) Benzetme
Bir kavramı, varlığı
ya da olayı başka bir kavramın ya da varlığın özellikleriyle anlatma yoluna benzetme
denir.
Örnek: Şiir yazmak kolay bir iş değildir. Dolayısıyla
şairlik yetenek ve sabır ister. Ben şairleri bir kuyumcuya benzetirim. Nasıl bir
kuyumcu büyük bir sabır, özen ve titizlikle değerli madenlerden eserler meydana
getiriyorsa şairler de bu sabır, özen ve titizlikle eserlerini meydana getirirler.
Yukarıdaki parçada
yazar şairliğin ne kadar zor ve emek isteyen bir meslek olduğunu onları kuyumculara
benzeterek anlatmaya çalışmıştır. Dolayısıyla yazar, bu parçada düşünceyi geliştirme
yollarından benzetmeye başvurmuştur.
Hiç yorum yok:
Yorum Gönder