Osmanlı Ekonomisinin Bozulma Nedenleri

-Osmanlı Devleti’nin 19. yüzyılda sarsılmasına ve devleti 20.yüzyıl başlarında dağılmaya kadar götüren iki temel olay vardır. Bu iki olay Sanayi İnkılabı ve Fransız İhtilâli'dir.

-Sanayi İnkılabı, Osmanlı Devleti’nin ekonomik yönden zarar görmesine yol açmış, Fransız İhtilâli ise ortaya çıkan milliyetçilik fikri nedeniyle Osmanlı'nın siyasi açıdan dağılışını hızlandırmıştır.

-Sanayi İnkılabı ile birlikte teknolojide ve üretimde ilerleyen Avrupa devletleri, Osmanlı ülkesini ortak pazar hâline getirmişler ve böylece Osmanlı ülkesi Avrupa'dan gelen ucuz ithal mallarla dolmuştu. Osmanlı halkı ise bu ucuz ithal mallara yönelince Osmanlı esnafı zarar etmiş ve bu durum da üretimin durmasına yol açmıştı. Yerli esnafın zarar etmesi ve üretimin durması Osmanlı sanayisinin çökmesine ekonominin bozulmasına yol açmıştı. Tüm bunlar sonucunda devlet bütçesi açık vermeye başlamış ve devlet bu açığı kapatabilmek için Avrupalı devletlerden borç alma yoluna gitmişti. Ne var ki Osmanlı bu borçları ödeyememiş, Avrupalı devletler ise alacaklarını tahsil edebilmek amacıyla Düyun-u Umumiye (Genel Borçlar) İdaresini kurmuşlardır. Bu idare ile Osmanlı’nın gelir kaynaklarına el konmuş, devlet bir anlamda ekonomik bağımsızlığını kaybetmiştir.

Konumuzu toparlayacak olursak:

Osmanlı Ekonomisinin Bozulmasının Nedenleri:

1)Coğrafi Keşifler: Keşifler sonucunda Avrupa devletleri ekonomik yönden zenginleşti ve ticaret yolları değişti. Ticaret yollarının değişmesi Osmanlı’yı olumsuz etkiledi.

2)Avrupalı devletlere kapitülasyonlar verildi.

3)Sanayi İnkılabı sonucunda Osmanlı ülkesi Avrupalı devletlerin açık bir pazarı hâline geldi.

4) Düyun-u Umumiye İdaresinin borçları tahsil etmek için Osmanlı Devleti’nin gelir kaynaklarına el koyması.

Sanayi İnkılabı’nın Osmanlı Devleti’ne Etkileri

Bu yazımızda 1750'li yıllarda İngiltere'de buhar gücünün makineye uygulanması ile başlayan teknolojik gelişmeleri ifade eden Sanayi İnkılabı'nı ve Sanayi İnkılabı’nın Osmanlı Devleti’ne etkilerini ele alacağız. 

Avrupalı devletlerin buhar gücüyle çalışan gemiler icat etmesi, dokuma fabrikaları kurması yepyeni bir dönemi başlattı ve Sanayi İnkılabı doğdu.

-Sanayi İnkılabı’nın başlamasıyla birlikte küçük atölyelerin yerini büyük fabrikalar aldı ve insan gücü yerini makine gücüne bıraktı.

-İnsan gücünün yerini makine gücünün almasıyla üretim hız kazandı ve üretimin artmasıyla da Avrupalı devletlerin ham madde ve pazar ihtiyacı ortaya çıktı.

-Ham madde ve pazar ihtiyacının ortaya çıkmasıyla Avrupalı devletler yeni bir strateji geliştirdiler. Avrupalı devletler ihtiyaç duydukları ham maddeyi sanayileşmemiş ülkelerden karşılama yoluna gittiler. Üstelik bu yolla ürettikleri ürünleri de aynı ülkelerde pazarlama yoluna gittiler.

-Tüm bunların sonucunda sömürgecilik faaliyetleri hızlandı ve Avrupalı devletler arasında sömürgecilik yarışı başladı.

-Geniş bir sömürge imparatorluğu kuran İngiltere bu alanda öncü oldu ve İngiltere’yi zamanla diğer Avrupalı devletler takip etti.

-Avrupalı devletler arasında başlayan bu sömürgecilik yarışı zamanla ham madde ve pazar rekabetini de üst seviyeye çıkardı.

-Tüm bu gelişmeler aynı zamanda Birinci Dünya Savaşı'na zemin hazırladı. Ayrıca Osmanlı Devleti de bu gelişmelerden olumsuz etkilendi.

Sanayi İnkılabı’nın Osmanlı Devleti’ne Etkileri

-Osmanlı Devleti, Sanayi İnkılabı’nın gerektirdiği teknolojik gelişmelerden uzak kalınca ülkede üretim azalmış ve Avrupalı devletlerle rekabet edemeyecek duruma gelmiştir. Rekabette geride kalan Osmanlı Devleti, Avrupalı devletlerin açık pazarı hâline gelmiştir.

-XIX. yüzyılda Avrupalı devletlerden borç alan Osmanlı Devleti, borçlarını ödeyemeyince, Avrupalı devletler verdikleri borçlara karşılık Düyun-u Umumiye (Genel Borçlar) İdaresini kurmuşlar ve bu devletler Osmanlı'nın gelir kaynaklarına el koymuşlardır. (1881) Bu durum Osmanlı’nın ekonomik bağımsızlığına zarar vermiş başka bir deyişle Osmanlı Devleti ekonomik bağımsızlığını kaybetmiştir.