Fiillere getirilen “-ma, - ış, - mak” ekleriyle
yapılır. Bu ekler büyük ünlü uyumu kuralına göre eklendiği sözcükte “-ma, -
me, - ış, - iş, - uş, - üş, - mak, - mek” şeklinde değişiklik gösterir.
İsim-Fiil – Örnekler
-Günlük tutmanın benim için rahatlatıcı bir
etkisi vardı. (– ma: isim-fiil)
-Şiir yazmak bir yetenek işidir. (-mak:isim-fiil)
-Onun gelişiyle odadaki herkes kendine
çekidüzen verdi. (-iş:isim-fiil)
NOT: İsim-fiil eki olan “-ma, - me” ekleri olumsuzluk
eki olan “-ma, - me” ekleriyle karıştırılmamalıdır.
Örnek:
-Masayı oradan tutma, elini acıtabilir.
-Bu hafta günlük tutma etkinliği yapacağız.
“-ma” eki birinci cümlede olumsuzluk eki olarak
kullanılırken ikinci cümlede isim-fiil görevinde kullanılmıştır.
NOT: Fiillere getirilen isim-fiil ekleri her
zaman bulunduğu sözcüğü fiilimsi yapmaz. Bu ekler bulunduğu sözcüğü bir
varlığın veya nesnenin ismi hâline getirirse o sözcük kalıcı isim olmuş
demektir.
Örnek: Bu mevsimde dondurma yemek pek akıl işi
değil.
“-ma” eki burada bulunduğu sözcüğü bir varlığın ismi hâline
getirdiği için burada fiilimsi olarak kabul edilmez. Dolayısıyla
“dondurma” sözcüğü burada kalıcı isim olarak değerlendirilir.
Kalıcı İsim- Diğer Örnekler
-Sarma, gerçekten çok güzel olmuştu.
-Elindeki çakmakla otları birden tutuşturuverdi.
-Gerekli bilgiyi danışmadan alabilirsiniz.
-Dolabın üstünde ekmek var.
-Akşam, soframızda dolma da olacak.
-Kazmayı yarın getirebilirsen bu işi hemen
hallederiz.
-Olumsuz hava koşulları sebebiyle tüm uçuşlar iptal edilebilir.
Yukarıdaki örneklerde isim-fiil ekleri olan “-ma, -
ış, - mak” ekleri bulunduğu sözcükleri kalıcı isim hâline
getirmiştir.
Örnek Sorular:
1)Aşağıdaki cümlelerin hangisinde isim-fiil yoktur?
A) Özellikle bunu öğrenmek istiyordum.
B) Evleri, ağaçları, yolları, tepeleri görmeye başlayınca
sevindim.
C) Şiiri okuyuşunda derin bir hüzün vardı.
D) Atmosferde fazla gaz salınımı olursa bu durum sera etkisi
yapar.
Çözüm:
-A seçeneğinde öğrenmek,
-B seçeneğinde görmeye,
-C seçeneğinde okuyuşunda,
sözcükleri isim-fiil görevindedir.
D seçeneğinde isim-fiil yoktur. Cevap: D
