Spranger'ın Değerler Sınıflandırması

 

Değerlerin sınıflandırılması sürecinde birçok yaklaşımdan söz edilebilir. Başka bir değer sınıflandırması da Spranger'ın değer sınıflandırmasıdır. Spranger, değerleri kuramsal-teorik, ekonomik, estetik, sosyal, politik ve dini-geleneksel tip olmak üzere altı grupta toplamıştır.

Spranger’ın Değerler Sınıflandırması

1.Kuramsal-teorik tip: Gerçeğin keşfini amaçlayan bu tipte bilgiyi araştırma, keşfetme, analiz etme ve sistemleştirme tutkusu ön plândadır. Akılcı ve entelektüel olan bu tip eleştirel düşünceye önem verir.

2.Ekonomik tip: Neyin yararlı olduğuyla ilgilenen bu tipte tüm yatırımlardan kazanç elde etme tutkusu vardır. Bu tipler aynı zamanda faydacıdırlar.

3.Estetik tip: Bu tip için en önemli değerler biçim, uyum, simetri ve formdur.

4.Sosyal tip: En önemli amacı başkalarının sevgisini kazanmak olan bu tipte esas olan başkalarına yardım etmek ve bencil olmamaktır. İnsan sevgisini öne çıkararak başkalarına yardım etmeyi amaçlarlar.

5.Politik tip: Güç ve iktidara önem veren bu tip, başkalarını etkileyebilecek mevkilere gelerek bu mevkileri onları etkileme amacıyla kullanırlar.

6. Dini-geleneksel tip: Birliğe, bütünlüğe önem veren bu tip aynı zamanda yaşama dair bir sisteme ulaşmayı amaçlar. Evreni bir bütün olarak kavrayan bu tip dini, dünyevi hazların önünde tutar.

 

EKYS Örnek Soru:

I.Bencil olmama, başkalarına yardım etme (dini-geleneksel tip)

II. Yararlı ve pratik olana yönelme (ekonomik tip)

III. Bilgiyi araştırma, keşfetme (kuramsal-teorik tip)

IV. Biçim, uyum (estetik tip)

V. Güç, iktidar (politik tip)

Yukarıda Spranger’ın kişilik tipleri özellikleriyle birlikte verilmiştir. Hangisinde özellik-kişilik tipi eşleştirmesinde yanlışlık yapılmıştır?

A) I.       B) II.       C) III.       D) IV.       E) V.

Çözüm: Bencil olmama, başkalarına yardım etme sosyal tip ile ilişkilidir. Dini-geleneksel tipte birliğe, bütünlüğe önem verme esastır.

                                                                                                                              Cevap: A

Schwartz'ın Değer Sınıflandırması

 

Değerlerin sınıflandırılması sürecinde birçok yaklaşımdan söz edilebilir. Bu yaklaşımlardan birisi de Schwartz'ın değer sınıflandırmasıdır. Schwartz, değerleri 10 temel değer tipinde gruplamıştır. Bunlar:

1.Güç:Otorite sahibi olma, sosyal güç.

2.Başarı: Yetkin ve bilgili olma

3.Hazcılık: Hayattan tat ve keyif alma

4.Uyarılım: Cesur olma, yeniliğin ve heyecanın peşinden koşma, risk alma

5. Öz yönelim: Yaratıcı ve özgür olma, kendi hedeflerini belirleyebilme, düşünce ve davranışlarında bağımsız olma

6. Evrenselcilik: Tüm insanların iyiliğini isteme, hoşgörülü olma, toplumsal adaleti ve eşitliği savunma ve isteme, erdemli olma

7. İyilikseverlik: İyilik gözetme, yardımsever olma

8. Geleneksellik: Kültüre ve geleneklere bağlı olma, dinsel unsurlara önem verme

9. Uyma: Başkalarına zarar verecek eylemlerden kaçınma, itaatkâr olma, anne-babaya ve yaşlılara saygı duyma, kendini kontrol edebilme

10. Güvenlik: Toplumsal düzenin ve güvenliğin devamlılığını isteme, başkalarının huzurunu bozmama, sağlığına dikkat etme

 

EKYS Örnek Soru 1: Aşağıdakilerden hangisi Schwartz’ın değer sınıflandırması içinde yer almaz?

A) Uyarılım   B) Öz yönetim   C) Evrenselcilik   D) Hazcılık  E) Uyma

Cevap: B

 

EKYS Örnek Soru 2: Çalışmalarında cesur olan, risk alan ve sürekli yeniliğin ve heyecanın peşinde olan bir kişi Schwartz’ın değer tiplerinden hangisine uygundur?

A)Geleneksellik   B) Başarı   C) Öz yönelim   D) Uyma  E) Uyarılım

Cevap: E