Yazarlar, yazılarında ele aldıkları konuyu daha anlaşılır hâle
getirmek amacıyla çeşitli düşünceyi geliştirme yollarından yararlanırlar.
Bu düşünceyi geliştirme yollarından bir tanesi de karşılaştırma
yöntemidir.
Karşılaştırma; en az iki varlığın, kavramın, olayın
veya durumun ortak ve farklı yönlerinin ortaya konduğu düşünceyi geliştirme
yoludur. Yazarlar, yazılarında ele aldıkları konuyu somutlaştırmak amacıyla
varlıkları ya da kavramları çeşitli yönlerden karşılaştırırlar.
NOT: Karşılaştırma ilgisi “gibi, kadar, en, çok,
göre, daha” gibi sözcüklerle kurulur.
Düşünceyi Geliştirme Yollarından Karşılaştırma ile İlgili
Örnekler
Örnek 1:
Roman ve öykü yaşanmış ya da yaşanması mümkün olan
olayların kişi, yer ve zamana bağlı olarak anlatıldığı yazı türleridir. Roman
ve öykü türleri bazı özellikler bakımından birbirlerinden farklılık
gösterirler. Romanda şahıs kadrosu, mekân tasvirleri ve olay örgüsü genişken,
öyküde sözünü ettiğimiz bu unsurlar romana göre daha dardır.
Yukarıdaki metinde roman ve öykü türleri çeşitli özellikleri
bakımından karşılaştırılmıştır.
Örnek 2:
Deneme ve sohbet türleri birbiriyle karıştırılmaması
gereken türlerdir. Her ikisinde de yazar kişisel görüşlerini kanıtlama amacı
gütmeden anlatır. Ancak aradaki şu fark çok önemlidir: Denemede yazar, kişisel
görüşlerini kanıtlama amacı gütmeden kendi kendine konuşur gibi anlatırken,
sohbet türünde yazar kişisel görüşlerini kanıtlama amacı gütmeden karşısında
biri varmış gibi dile getirir.
Yukarıdaki metinde düşünceyi geliştirme yollarından karşılaştırma
yöntemi kullanılmıştır. Metinde deneme türü ile sohbet türünün
karşılaştırıldığını görüyoruz.
Örnek 3:
Eşit ağırlıktaki tavuğun ve ördeğin toprak zeminde batma
miktarı birbirinden farklıdır. Tavuk, toprak zemine ördektan daha fazla batar.
Bu durumun sebebi, ördeğin ayaklarının perdeli olmasıdır.
Yukarıdaki metinde tavuk ve ördeğin toprak zemine batma
miktarı karşılaştırılmış, tavuğun toprak zemine ördekten daha fazla battığı
belirtilmiştir. Dolayısıyla bu metinde düşünceyi geliştirme yollarından
karşılaştırma kullanılmıştır.
