11 Ocak 2022 Salı

Anlamlarına Göre Cümleler

 

Anlamlarına göre cümleleri 12 başlık altında inceleyebiliriz:

1)Öneri Cümleleri

2) Varsayım Cümleleri

3) Olasılık (İhtimal) Cümleleri

4) Pişmanlık Cümleleri

5) Eleştiri Cümleleri

6) Öz Eleştiri Cümleleri

7) Ön Yargı (Peşin Hüküm) Cümleleri

8) Sitem Cümleleri

9) Özlem (Hasret) Cümleleri

10)Şaşırma Cümleleri

11) Kesinlik Cümleleri

12) Yakınma (Şikâyet) Cümleleri

Şimdi yukarıda liste halinde verdiğimiz cümleleri başlıklar halinde işleyelim:

1) Öneri Cümleleri

Bir sorunun çözülebilmesi amacıyla öne sürülen görüşler öneri cümlelerini oluşturur. Örneğin; sınavdan düşük not alan bir öğrenci için “Derslerine düzenli çalışmalısın.” demek bir öneri cümlesidir.

Örnekler:

-Bilgilerin daha kalıcı olmasını sağlamak için önce konuyu tekrar etmeli, ardından da bol bol soru çözmelisin.

-Kendini iyi hissetmek istiyorsan erken yatıp erken kalkmalısın.

-Sorunların üstesinden daha rahat gelebilmek için daha sabırlı olmalısın.

2) Varsayım Cümleleri

Olmamış bir olayın olmuş gibi ya da olmuş bir olayın hiç olmamış gibi kabul edildiği cümlelere varsayım cümleleri denir. Varsayım cümlelerinde “farz edelim ki, diyelim ki, kabul edelim ki, tut ki, düşün ki” gibi ifadelere yer verilir.

Örnekler:

-Diyelim ki sınava geç kaldın.

-Tut ki işler yolunda gitmedi ve yolda kaldık.

-Farz et ki maçın başında gol attık.

-Bir an için onun buraya geldiğini düşün.

3) Olasılık (İhtimal) Cümleleri

Bir olayın gerçekleşip gerçekleşmeyeceğinin tam olarak bilinmediği durumlarda kullanılan ifadelere olasılık (ihtimal) cümleleri denir.

Örnekler:

-Yarın Adapazarı’na gidebiliriz.

-Kar yağabilir, o yüzden çabuk gidelim.

-Malzemeler yetersiz olduğundan inşaat yarım kalabilir.

4) Pişmanlık Cümleleri

Yapılan hatalar ve yanlışlar, kaçırılan fırsatlar sonucunda duyulan üzüntüyü belirten ifadelerdir.

-Ona bu ağır sözleri söylemeseydim çok iyi olacaktı.

-Uykusuzken araç kullanmamalıydım.

-Paramızı bilinçsizce harcamamalıydık.

5) Eleştiri Cümleleri

Bir eserin, bir kişinin ya da bir durumun eksik, fazla, doğru, yanlış yönlerini belirten cümlelerdir.

Örnekler:

-Yazar, son eserinde sanatlı ifadelere yer vererek eserinin anlaşılmasını zorlaştırmış.

-Teknik direktörümüz zamanında değişiklik yapmadığı için golü yedik ve maçı zora soktuk.

-Bazı yazarlar anlaşılmaz bir Türkçeyle yazdıkları için dilimize zarar veriyorlar.

6) Öz Eleştiri Cümleleri

Bir kişinin kendisini değerlendirdiği, kendisinin eksik yönlerini ortaya koyduğu cümlelerdir. Öz eleştiri cümlelerinde kişi, davranışları üzerinde değerlendirmeler yapar.

Örnekler:

-İnsanlara ve olaylara karşı daha sabırlı olmayı öğrenmeliyim.

-Bu derse yeterince önem vermediğim için başarısız oldum.

-Otuz yaşıma geldim ama düzenli olmayı bir türlü öğrenemedim.

7) Ön Yargı (Peşin Hüküm) Cümleleri

Bir kişi ya da bir durumla ilgili önceden edinilmiş yargıları belirten cümlelere ön yargı (peşin hüküm) cümleleri denir.

Örnekler:

-Ben zaten onun bu işi başaramayacağını biliyordum.

-Bu işin altından kesin o çıkar.

-O çocuk, bu kitabı bitiremez, demedi demeyin.

8) Sitem Cümleleri

Bir kimsenin yaptığı bir şeyden dolayı duyulan üzüntüyü ve kırgınlığı ifade eden cümlelere sitem cümleleri denir. Sitem cümlelerinde bir durumdan veya bir kişiden duyulan rahatsızlık kişinin kendisine söylenir. 

Örnekler:

-Herkesi çağırmışsın ama bir tek beni çağırmamışsın, alacağın olsun senin!

-Bunca yıllık dostluğun sonu böyle mi olacaktı, yıllardır arayıp sormuyorsun.

- Şu kadar ikramı bile çok gördünüz bize.

9) Özlem (Hasret) Cümleleri

Bir kişiyi, bir yeri tekrar görme isteğini ve geçmişte yaşanmış günleri tekrar yaşama isteğini dile getiren cümlelerdir.

Örnekler:

-Bu gurbet ellerde vatanım burnumda tütüyor.

-Çocukluğum, çocukluğum... Gelmez bir daha o günler.

-Eskiden daha güzeldi her şey, bambaşkaydı dostluklar...

10) Şaşırma Cümleleri

Beklenmeyen bir olay veya durum karşısında verilen tepkilerin dile getirildiği cümlelerdir.

-Birden çıkagelmesin mi!

-Bunu sen yaptın demek, asla inanmam!

- Hayret, sen buralara gelir miydin!

11) Kesinlik Cümleleri

Anlatılan eylemlerin ve olayların kesin bir şekilde gerçekleşip gerçekleşmediğini anlatan cümlelere kesinlik cümleleri denir.

Örnekler:

-Ahmet, bu akşam mutlaka gelecek.

- O, çok dürüst bir insandır, asla yalan söylemez.

-Bir daha asla geç yatmayacağım.

-O, her akşam mutlaka kitap okur.

12) Yakınma (Şikâyet) Cümleleri

Bir durumdan, kişiden veya olaydan rahatsızlık duyularak şikâyet etme halini bildiren cümlelere yakınma cümleleri denir.

Örnekler:

-Yıllardır burada oturuyorum, daha bir tane yetkili gelmedi buraya.

-Çöpler günlerdir burada duruyor ama çöp kamyonu hâlâ gelmedi.

-Ben bu çocuğa bir türlü sorumluluk sahibi olmayı öğretemedim.

-Trafik kurallarına uyan yok ki buralarda.

-Sabahtan akşama kadar telefon elinde!

 

Anlamlarına göre cümleler konu testimize BURADAN ULAŞABİLİRSİNİZ. 

 

 

 


 

Hiç yorum yok:

Yorum Gönder

Popüler Yayınlar