Roman Nedir?
Yaşanmış ya da yaşanması mümkün olan olayların kişilere,
yere ve zamana bağlı olarak anlatıldığı, hikâye türüne göre daha uzun olan
kurmaca eserlere roman denir.
Roman Türünün Özellikleri
-Yaşanmış ya da yaşanması mümkün olan olayları ele alır. Romana
konu olan olaylar gerçek hayatta yaşansa bile yazarın süzgecinden geçtiği için
kurmaca bir hâl alır.
-Olaylar; kişi, yer ve zamana bağlı olarak anlatılır.
-Roman türünün hikâye türüne göre farkı ise şöyledir:
Roman, hikâyeye göre daha uzun bir türdür. Hikâyede olay
sınırlıdır. Başka bir deyişle hikâye tek bir olay etrafında dönerken, romanda
birden fazla olay vardır. Romanda şahıs kadrosu
daha kalabalıktır. Olayların meydana gelmesinde etkili olan aslî kahramanların
yanında, bu kahramanlarla etkileşimde bulunan ikinci derecede kahramanlar
vardır. Roman uzun bir tür olduğu için kahramanların hayatına ayrıntılı bir
şekilde yer verilir. Hikâye ise kısa bir tür olduğu için şahıs kadrosu dardır
ve kahramanların hayatına ayrıntılı olarak yer verilmez. Roman, mekân ve çevre
tasvirlerinin uzun olduğu bir türken, hikâyede mekân ve çevre tasvirleri
oldukça sınırlıdır.
Roman türünün hikâye türüne göre farkını kısaca
belirttikten sonra roman türünün özelliklerini anlatmaya devam edelim.
-Roman türü, çevre betimlemelerinin ve psikolojik
tahlillerin uzun uzun yer aldığı kurmaca bir düzen içerisinde meydana gelmiş
bir türdür.
-Doğal afetler, savaşlar, tarihî olaylar, aşk, köy hayatı, polisiye
konular, toplumsal konular, göç vb. her şey romana konu olabilir. Başka bir
deyişle insanın içinde olduğu ve insanı ilgilendiren her şey romanın konusudur.
Gerçek hayatta yaşanması mümkün olan bu olaylar yazarın süzgecinden geçer ve böylece
yazarın hayal dünyasının ürünü olan bir kurmaca düzen ortaya çıkar.
-Romanı, estetik roman ve popülist roman olmak
üzere iki gruba da ayırabiliriz. Edebî değeri yüksek, her okumada okuyuculara
farklı bakış açıları kazandıran nitelikli romanlar estetik roman kategorisine
dahildir. Geniş kitlelere hitap edecek tarzda, çok satma kaygısıyla yazılan
edebî değeri düşük romanlar ise popülist roman kategorisi içerisinde
değerlendirilir.
-Romanları konularına göre 11 başlık altında
toplayabiliriz. Bunlar:
-Psikolojik roman
-Tarihî roman
-Polisiye roman
-Macera romanı
-Fantastik roman
-Mizahî roman
-Biyografik-otobiyografik roman
-Toplumcu romanlar,
-Psikanalitik romanlar,
-Tezli romanlar,
-Bilim kurgu romanı
Türk Edebiyatında Roman
Türk edebiyatında, divan edebiyatının mesnevileri ile halk
edebiyatının halk hikâyeleri romanın Batı’da gördüğü işlevi görmeyi
başarmıştır. Roman türü ise edebiyatımıza Tanzimat’tan itibaren çeviriler
yoluyla girmeye başlamıştır. İlk çeviri roman Yusuf Kâmil Paşa’nın
Fenelon’dan çevirdiği “Telemak” çevirisidir. “Telemak” çevirisini daha
sonra “Robinson Crusoe, Monte Cristo ve Sefiller” gibi romanların çevirisi izlemiştir. İlk
yerli romanımız ise Şemsettin Sami’nin yazdığı “Taaşşuk-ı Talat
ve Fitnat” adlı eseridir. Daha sonra Namık Kemal, “İntibah” adlı
romanını “Son Pişmanlık” adıyla yayımlar. “İntibah” ile aynı yıl
yayımlanan Ahmet Mithat Efendi’nin “Felâtun Bey ile Rakım Efendi”si
ise yanlış batılılaşmayı ele alır.
Türk edebiyatının önemli romancıları ise şunlardır:
-İlk dönem romancıları: Namık Kemal, Ahmet Mithat
Efendi, Recaizade Mahmut Ekrem, Samipaşazade Sezai, Nabizade Nazım, Halit Ziya
Uşaklıgil, Mehmet Rauf, Abdülhak Şinasi Hisar.
-Roman türünün teknik ve diğer yönlerden geliştiği dönemde
eser veren romancılar: Halide Edip Adıvar, Yakup Kadri Karaosmanoğlu,
Ahmet Hamdi Tanpınar, Peyami Safa, Yaşar Kemal, Orhan Kemal, Tarık Buğra, Kemal
Tahir, Oğuz Atay.
