Yazarlar, metinlerini bir ana mesaj etrafında yazarlar. İşte
yazarın metninde verdiği ana mesaja ana düşünce ya da ana fikir denir.
Ana düşünce başka bir deyişle yazarın asıl anlatmak istediği düşünce
ya da mesajdır.
Ana düşünceyi bulmak için:
1)Öncelikle konu bulunmalıdır. Konu ile ana düşünce aynı şey
değildir ancak birbiriyle yakından ilişkilidir.
2)Ana düşünce, yazarın bize vermek istediği asıl
mesajdır. Ana düşünceyi bulmak için “Yazarın bu metinde asıl
anlatmak istediği şey nedir?” sorusunu sormamız gerekir. Aldığımız cevap
metnin ana düşüncesidir.
NOT: Konu ile ana düşünce aynı şey değildir. Konu
yargı bildirmez, ana düşünce ise yargı bildirir.
Örnek:
-Çalışmanın önemi (Yargı bildirmiyor, yargı bildirmediği
için konuyu ifade eder.)
-“İnsanlar çalışmadan, çaba göstermeden başarıya
ulaşamazlar.” (Cümle şeklindedir, başka bir deyişle yargı bildiriyor. Bu
nedenle bu ifade ana düşüncedir.)
3) Ana düşünce bazı paragraflarda ilk cümlede verilebilir.
Bu nedenle paragrafların ilk cümlesine dikkat etmekte fayda vardır.
Örnek:
İnsanı başarıya götüren önemli unsurlardan birisi de
insanın kendisine bir hedef
belirlemesidir. Hedefi olan insan ne yapacağını, hangi uğurda
çalışıp mücadele edeceğini bildiği için yola daha bilinçli çıkar. Plânlarını
hedeflerine göre yapar. Belirlediği hedef onu motive eder ve insan böylece
işine sımsıkı sarılarak başarılı olma yolunda emin adımlarla ilerler.
Yukarıdaki paragrafta ana düşünce açık bir şekilde paragrafın
ilk cümlesinde verilmiştir.
4) Ana düşünce paragrafın son cümlesinde de verilebilir. Eğer
paragrafın son cümlesi “kısacası, sonuçta, sonuç olarak, sözün özü, sözün
kısası, böylece vb.” ifadelerle başlıyorsa o cümle paragrafın ana
düşüncesidir.
Örnek:
Yetenek önemlidir, başarıya ulaşmada yetenekli olmanın önemi
asla yadsınamaz. Ancak yeteneğin yanında bazı şeylerin de olması önemlidir. Sabırlı
olmak, zorluklara tahammül etmek ve kararlı olmak da yetenekli olmanın yanında çok
önemlidir. Sözün kısası, bir işte başarıya ulaşmak için yetenekli olmak tek başına
yeterli değildir.
Yukarıdaki paragrafta ana düşünce paragrafın son cümlesinde verilmiştir.
5) Ana düşünce çoğu zaman cümlenin başında veya sonunda
verilmeyebilir, parçanın bütününe yayılmış olabilir. Yani bu tür paragraflarda
ana düşünceyi bulabilmek için paragrafın tamamını dikkatli bir şekilde okumalı
ve paragrafı doğru yorumlamalıyız.
Örnek:
Okuma eylemi bize bambaşka dünyaların kapılarını açan, anlama
kabiliyetimizi geliştiren, hayatı anlamada ve anlamlandırmada oldukça büyük rolü
olan yararlı bir eylemdir. Düzenli olarak okuyan insan hayata farklı açılardan bakar,
kendini daha rahat ve etkili bir şekilde ifade etme olanağı bulur.”
Yukarıdaki paragrafta ana düşünce parçanın başında da sonunda
da verilmemiş olup parçanın bütününe yayılmıştır. Yukarıdaki paragrafın ana düşüncesini
“Okumak, insanı çeşitli yönlerden geliştiren yararlı bir eylemdir.” şeklinde
belirleyebiliriz.
NOT: Bir paragrafın ana düşüncesini belirlerken şu noktaya
oldukça çok dikkat etmemiz gerekir: Paragrafın bir kısmını yansıtan düşünce ana
düşünce olamaz. Ana düşünce olarak belirlenen ifade paragrafın tamamını karşılamalıdır.
