Söz Gruplarında Anlam

 

Söz grupları, birden fazla sözcüğün bir araya gelerek anlamsal ve yapısal birlik oluşturduğu dil birlikleri olarak tanımlanabilir. Söz grupları testlerde ve açık uçlu sınavlarda karşımıza soru şeklinde çıkabiliyor.

 

Söz grupları açık uçlu sorularda karşımıza “Yukarıdaki cümlede altı çizili sözün/deyimin cümleye kattığı anlamı yazınız.” şeklinde çıkabilir. Öncelikle bu soru tiplerine bakmamızda yarar var.

 

Onun gibi yetenekli yazarların olması az da olsa yüreğimize su serpiyor.

Yukarıdaki cümlede altı çizili deyimin cümleye kattığı anlamı yazınız.

Cevap: (Ferahlatmak, rahatlatmak)

 

Aşağıdaki örneklerde ise yine bu soru tipine uygun örnekler verilmiştir.

 

Derslerimizin daha verimli olabilmesi için kendimize bir yol çizmemiz lazım.

Yol çizmek: (Bir konuda plân yapmak)

 

İşleri yoluna koyunca huzuru da yerine geldi.

Yoluna koymak: (İstenilen biçime getirmek, düzene koymak)

 

Yukarıdaki örneklerde deyimler gibi kalıplaşmış söz gruplarına yer verdik. Bir de kalıplaşmamış söz gruplarına bakmamızda fayda var.

 

-Eskisi gibi enerjik değildi ve artık aynalar acımasızlığını yüzüne vuruyordu.

cümlesinde altı çizili söz grubu kalıplaşmamış söz grubudur ve kişinin artık yaşlandığını vurgulamaktadır.

-Devir teknoloji devri ve akıllı telefonlar, tabletler ve bilgisayarlar artık rahatlıkla ulaşabileceğimiz mesafedeler. Rahatlıkla ulaşabildiğimiz için de bu teknolojik aletlerin etkisi altında kalabiliyoruz. Yani anlayacağınız hepimiz ekranların renkli dünyasına hapsolduk.

Yukarıdaki altı çizili ifadeyle anlatılmak istenen teknoloji bağımlılığıdır.

Spranger'ın Değerler Sınıflandırması

 

Değerlerin sınıflandırılması sürecinde birçok yaklaşımdan söz edilebilir. Başka bir değer sınıflandırması da Spranger'ın değer sınıflandırmasıdır. Spranger, değerleri kuramsal-teorik, ekonomik, estetik, sosyal, politik ve dini-geleneksel tip olmak üzere altı grupta toplamıştır.

Spranger’ın Değerler Sınıflandırması

1.Kuramsal-teorik tip: Gerçeğin keşfini amaçlayan bu tipte bilgiyi araştırma, keşfetme, analiz etme ve sistemleştirme tutkusu ön plândadır. Akılcı ve entelektüel olan bu tip eleştirel düşünceye önem verir.

2.Ekonomik tip: Neyin yararlı olduğuyla ilgilenen bu tipte tüm yatırımlardan kazanç elde etme tutkusu vardır. Bu tipler aynı zamanda faydacıdırlar.

3.Estetik tip: Bu tip için en önemli değerler biçim, uyum, simetri ve formdur.

4.Sosyal tip: En önemli amacı başkalarının sevgisini kazanmak olan bu tipte esas olan başkalarına yardım etmek ve bencil olmamaktır. İnsan sevgisini öne çıkararak başkalarına yardım etmeyi amaçlarlar.

5.Politik tip: Güç ve iktidara önem veren bu tip, başkalarını etkileyebilecek mevkilere gelerek bu mevkileri onları etkileme amacıyla kullanırlar.

6. Dini-geleneksel tip: Birliğe, bütünlüğe önem veren bu tip aynı zamanda yaşama dair bir sisteme ulaşmayı amaçlar. Evreni bir bütün olarak kavrayan bu tip dini, dünyevi hazların önünde tutar.

 

EKYS Örnek Soru:

I.Bencil olmama, başkalarına yardım etme (dini-geleneksel tip)

II. Yararlı ve pratik olana yönelme (ekonomik tip)

III. Bilgiyi araştırma, keşfetme (kuramsal-teorik tip)

IV. Biçim, uyum (estetik tip)

V. Güç, iktidar (politik tip)

Yukarıda Spranger’ın kişilik tipleri özellikleriyle birlikte verilmiştir. Hangisinde özellik-kişilik tipi eşleştirmesinde yanlışlık yapılmıştır?

A) I.       B) II.       C) III.       D) IV.       E) V.

Çözüm: Bencil olmama, başkalarına yardım etme sosyal tip ile ilişkilidir. Dini-geleneksel tipte birliğe, bütünlüğe önem verme esastır.

                                                                                                                              Cevap: A

Masal Nedir? Masal Türünün Özellikleri

 

Masallar, çocukların hayal dünyalarını besleyen ve hayal güçlerini geliştiren, onlara değerleri öğreten önemli edebi ürünlerdir. Bu yazımızda “Masal nedir?” sorusunu cevaplayıp, “masal türünün özelikleri” üzerinde duracağız.

Masal Nedir?

Olağanüstü olayların anlatıldığı ve olağanüstü kahramanlara yer verilen metin türüne masal denir.

Masal Türünün Özellikleri

-Gerçek hayatta yaşanması mümkün olmayan olayların anlatıldığı metin türüdür. Dev, peri, ejderha vb. olağanüstü kahramanlara yer verilir.

-Masallar tamamen hayal ürünü olan eserlerdir.

-Masallarda mekân ve zaman belirsizdir. Mekân adı olarak “Kaf Dağı, Maçin” gibi ifadeler kullanılır.

-Anonim bir tür olan masallarda genellikle iyiyle kötünün, haklıyla haksızın mücadelesi vardır. Başka bir deyişle masallarda zıt durumların temsilcilerinin birbirleriyle mücadelesi söz konusudur.

-Masallar genellikle “Bir varmış, bir yokmuş” veya “Evvel zaman içinde, kalbur saman içinde” gibi kalıplaşmış ifadeler ve tekerlemelerle başlar.

-Masallarda yerli, milli ve dini motiflere yer verilmez. Masalların verdiği mesajlar evrensel mesajlardır.

-Masallarda okuyuculara ders verme amacı vardır. Masallar bu yönüyle eğitici-öğretici (didaktik) bir nitelik taşır.

-Anlatımda genellikle duyulan (öğrenilen) geçmiş zaman kipi (-miş) kullanılır.

Schwartz'ın Değer Sınıflandırması

 

Değerlerin sınıflandırılması sürecinde birçok yaklaşımdan söz edilebilir. Bu yaklaşımlardan birisi de Schwartz'ın değer sınıflandırmasıdır. Schwartz, değerleri 10 temel değer tipinde gruplamıştır. Bunlar:

1.Güç:Otorite sahibi olma, sosyal güç.

2.Başarı: Yetkin ve bilgili olma

3.Hazcılık: Hayattan tat ve keyif alma

4.Uyarılım: Cesur olma, yeniliğin ve heyecanın peşinden koşma, risk alma

5. Öz yönelim: Yaratıcı ve özgür olma, kendi hedeflerini belirleyebilme, düşünce ve davranışlarında bağımsız olma

6. Evrenselcilik: Tüm insanların iyiliğini isteme, hoşgörülü olma, toplumsal adaleti ve eşitliği savunma ve isteme, erdemli olma

7. İyilikseverlik: İyilik gözetme, yardımsever olma

8. Geleneksellik: Kültüre ve geleneklere bağlı olma, dinsel unsurlara önem verme

9. Uyma: Başkalarına zarar verecek eylemlerden kaçınma, itaatkâr olma, anne-babaya ve yaşlılara saygı duyma, kendini kontrol edebilme

10. Güvenlik: Toplumsal düzenin ve güvenliğin devamlılığını isteme, başkalarının huzurunu bozmama, sağlığına dikkat etme

 

EKYS Örnek Soru 1: Aşağıdakilerden hangisi Schwartz’ın değer sınıflandırması içinde yer almaz?

A) Uyarılım   B) Öz yönetim   C) Evrenselcilik   D) Hazcılık  E) Uyma

Cevap: B

 

EKYS Örnek Soru 2: Çalışmalarında cesur olan, risk alan ve sürekli yeniliğin ve heyecanın peşinde olan bir kişi Schwartz’ın değer tiplerinden hangisine uygundur?

A)Geleneksellik   B) Başarı   C) Öz yönelim   D) Uyma  E) Uyarılım

Cevap: E

KPSS Genel Kültür Notları 3

 

1) Kendisine Mustafa Kemal'i tutuklama emri verilmesine rağmen "Emrinizdeyiz Paşam! Ben, subaylarım, erlerim, Kolordum, hepimiz emrinizdeyiz!" diyerek Mustafa Kemal'e ve Milli Mücadele'ye desteğini gösteren 15. Kolordu Komutanı:

✅Kazım Paşa (Karabekir)

(Şevket Süreyya Aydemir, Tek Adam, C. 2., s. 105)

 

2) ✅General Harbord Raporu

ABD Başkanı Wilson tarafından görevlendirilen General Harbord, Osmanlı ülkesinde yaşanan Ermeni sorunu hakkında bir rapor hazırlamıştır. Rapor, Ermeni iddialarının asılsız olduğunu ortaya koymuştur.

 

3) Bizans İmparatorluğu ve Pontus Rum Devleti'ni yeniden canlandırma amacını taşıyan Yunanlara ait ideal:

✅Megali İdea (Büyük İdeal/Fikir)

 

4) Asıl adı Osman Nevres olan ve İzmir'deki Yunan işgaline karşı attığı ilk kurşunla tanınan gazeteci:

✅Hasan Tahsin

 

5) İzmir'in işgalinin ertesi günü "Hiçbir müdafaa vasıtası olmayan bir Müslüman dahi yerden üç taş alarak düşmana atmaya mecburdur." diyerek halkı mücadeleye çağıran kişi:

✅Denizli Müftüsü Ahmet Hulusi Efendi

 

6) Milli Mücadele'nin haklılığını ortaya koyan ilk uluslararası belge:

✅Amiral Bristol Raporu (İzmir'in işgalinin haksızlığını ortaya koymuştur.)

 

7) Hatay sorunu ile ilgili hazırlanan rapor:

✅Sandler Raporu

 

8) Milli Mücadele'nin gerekçe, amaç ve yöntemini açıkça belirten ve bu özelliğiyle bir "ihtilâl bildirisi" özelliği taşıyan genelge:

✅Amasya Genelgesi

 

9) Mustafa Kemal Paşa'nın Erzurum Kongresi öncesinde verdiği kararla "Sineyimillete dönüş" olarak nitelediği durum:

✅Resmî görevinden ve askerlikten istifa etmesi

 

10) İlk kez milli sınırlardan ve yeni bir hükümet kurulmasından söz edilen ve manda ve himaye fikrinin ilk kez reddedildiği kongre:

✅Erzurum Kongresi

 

11) Manda ve himaye fikrinin kesin olarak reddedildiği, ülkede faaliyet gösteren milli cemiyetlerin “Anadolu ve Rumeli Müdafaa-i Hukuk Cemiyeti” adı altında birleştirildiği kongre:

✅Sivas Kongresi

 

12) Türkiye orta kuşakta yer alır. Buna bağlı olarak;

✅Akdeniz iklim kuşağı içerisinde yer alır.

✅Batı rüzgârlarının etkisi altındadır.

✅Cephe (frontal) yağışların etkisi altındadır.

✅Dört mevsim belirgin olarak yaşanır.

(ABCD şeklinde kodlayabiliriz.)

NOT: Dört mevsimin belirgin olarak yaşanması mutlak (matematik) konum ile ilgiliyken, aynı anda dört mevsimin yaşanması özel (göreceli) konumla ilgilidir.

 

13) Türkiye ile Nahçıvan arasında ülkemizin en kısa kara sınırı olan 10-15 km'lik bir sınır bulunmaktadır. Azerbaycan'a bağlı olan Nahçıvan ile ulaşım ve ticari ilişkiler ise Dilucu Sınır Kapısı'ndan gerçekleştirilir.

 

14) Suriye-Türkiye sınırı 911 km ile Türkiye'nin en uzun sınırıdır.

 

15) Türkiye'nin ilk yerli sondaj gemisi "Fatih"tir.

"Püf Noktası" Deyiminin Hikâyesi

 

En az iki sözcükten oluşan, mecaz anlam taşıyan, anlatımı zenginleştirmek amacıyla kullanılan kalıplaşmış söz öbeklerine deyim dendiğini biliyoruz. 

Deyimler ve atasözlerinin özelliklerine BURADAN ulaşabilirsiniz. 

Anlatımın güçlenmesinde ve zenginleşmesinde epey etkili olan bu söz öbeklerinin ilgi çekici hikâyelerinin de olduğunu biliyoruz. Biz bu yazımızda günlük hayatta sıklıkla kullandığımız “püf noktası” deyiminin hikâyesini sizlerle paylaşacağız. Hikâyeye geçmeden önce ”püf noktası” deyiminin anlamını sizlerle paylaşmak istiyoruz:

“Bir işin en ince, hassas ve önemli noktası.” (Kaynak: TDK)

 

“Püf Noktası” Deyiminin Hikâyesi

Vaktiyle testi ve çanak çömlek imal edilen kasabalardan birinde, uzun yıllar bu meslekte çalışan bir çırak, kalfa olup artık kendi başına bir dükkân açmayı arzu eder olmuş. Ne yazık ki her defasında ustası ona:

-Sen, demiş, daha bu işin püf noktasını bilmiyorsun, biraz daha emek vermen gerekiyor.

Ustasının bu sonu gelmez nasihatlerinden sıkılan kalfa, artık dayanamaz ve gidip bir dükkân açar. Açar açmasına da yeni dükkânında güzel güzel yaptığı testiler, küpler, vazolar, sürahiler, onca titizliğe ve emeğe rağmen orasından burasından yarılmaya, yer yer çatlamaya başlar. Kalfa, bir türlü bu çatlamaların önüne geçemez. Nihayet ustasına gider ve durumu anlatır. Usta:

-Sana demedim mi evlâdım; sen bu işin püf noktasını henüz öğrenmedin. Bu sanatın bir püf noktası vardır.

Usta bunun üzerine tezgâha bir miktar çamur koyar ve:

-Haydi, der, geç bakalım tezgâhın başına da bir testi çıkar. Ben de sana püf noktasını göstereyim.

Eski çırak, ayağıyla merdaneyi döndürüp çamura şekil vermeye başladığında usta, önünde dönen çanağa arada sırada “püf!” diye üfleyerek zamanla testiyi çatlatacak olan bazı küçük hava kabarcıklarını patlatıp giderir. Böylece çırak da bu sanatın püf denilen noktasını öğrenmiş olur.

Her sanatın incelik gereken nazik kısmına da o günden sonra püf noktası denilmeye başlanır.

(Kaynak: İskender Pala, İki Dirhem Bir Çekirdek, Kapı Yayınları)

"Saman altından su yürütmek" deyiminin hikayesine BURADAN ulaşabilirsiniz. 

Osmanlı Devleti'ni Dağılmaktan Kurtarmayı Amaçlayan Fikir Akımları

Fransız İhtilâli'nin sonucunda ortaya çıkan milliyetçilik akımı, çok uluslu imparatorluklarda azınlık isyanlarına ve bağımsızlık hareketlerine neden olmuştu. İhtilâlin etkisiyle ortaya çıkan milliyetçilik akımından olumsuz etkilenen çok uluslu imparatorluklardan birisi de Osmanlı İmparatorluğu'ydu. Devletin parçalanmaya gittiğini gören Osmanlı devlet adamları ve aydınları devletin dağılmasını önlemek amacıyla kurtuluş çareleri aradılar ve bunun sonucunda çeşitli fikir akımları ortaya attılar. Osmanlı Devleti'ni dağılmaktan kurtarmayı amaçlayan fikir akımlarını şu şekilde açıklayabiliriz:

1)Osmanlıcılık

-Osmanlı Devleti’ni oluşturan tüm milletleri dil, din, ırk ayrımı gözetmeksizin haklar bakımından eşit duruma getirmeyi amaçlayan ve başka bir deyişle imparatorluk bünyesindeki tüm milletlere “Osmanlılık” duygusu aşılayarak bir “Osmanlı milleti” oluşturmayı amaçlayan fikir akımıdır.

-Osmanlıcılık fikir akımının temsilcileri; Namık Kemal, Ziya Paşa ve Mithat Paşa’dır.

NOT: Balkan Savaşları sonucunda Balkan uluslarının isyan ederek Osmanlı Devleti’nden ayrılması bu fikir akımının dağılmayı önlemede yeterli olmadığını ortaya çıkardı ve Osmanlıcılık fikir akımının geçerliliğini kaybetmesine neden oldu.

 

2) İslâmcılık

-Milleti bir arada tutan en önemli unsurun din olduğu düşüncesiyle, Müslümanların kültür ve milliyet farkı gözetilmeksizin bir bütün olması gerektiğini ve dolayısıyla Müslümanların halife etrafında toplanması gerektiğini savunan fikir akımıdır.

-İslâmcılık fikir akımının temsilcileri; Mehmet Akif ve Sait Halim Paşa’dır.

NOT: I. Dünya Savaşı’nda Arapların İngilizlerle birlikte hareket etmesi bu fikir akımının geçerliliğini yitirmesine neden olmuştur.

 

3) Türkçülük

-Osmanlı bünyesinde yaşayan bütün Türklere milli bilinç kazandırılarak dağılmanın önleneceğini savunan fikir akımıdır.

-Türkçülük fikir akımının temsilcileri; Ziya Gökalp, Yusuf Akçura ve Mehmet Emin Yurdakul'dur.

NOT: Türkçülük fikri, Kurtuluş Savaşı’nda milli birlik ve beraberliğin sağlanmasında etkili olmuştur.

 

4) Batıcılık

Her alanda Batı medeniyetinin takip edilmesi ve örnek alınması gerektiğini savunan fikir akımıdır. Temsilcileri arasında Abdullah Cevdet ve Tevfik Fikret vardır.

NOT: Osmanlı Devleti’ni çağdaşlaştırmayı amaçlayan Batıcılık fikir akımı kendini özellikle Cumhuriyetin ilanından sonra yapılan inkılâplarda göstermiştir.

NOT: Kendi içlerinde farklı amaçlar taşısa da ortak amaçları devleti dağılmaktan kurtarmak olan bu fikir akımlarının hiçbiri devleti dağılmaktan kurtaramamıştır.

Paragraf Sözlüğü / Paragraflarda Sıklıkla Çıkan Sözcükler ve Anlamları

 

Aşağıda paragraf sorularında sık sık karşımıza çıkan sözcükler ve anlamları verilmiştir.

 

Aktüel: Güncel. (Günün konusu olan, şimdiki, bugünkü (haber, olay vb.)

Anlatı: Roman, hikâye, masal vb. edebi türlerde bir olay dizisini anlatma biçimi, öyküleme.

Ağdalı:

1.Bilinmeyen kelimelerden, anlaşılması güç sözlerden oluşan (deyiş).

2.Karmaşık.

Adapte: Uyarlanmış.

Alafranga: Avrupa kültürüne özgü olan, Avrupa uygarlığını benimsemiş, Batılıca, alaturka karşıtı.

Alaturka: Eski Türk gelenek, görenek, töre ve hayatına uygun, Doğuluca, alafranga karşıtı.

Anonim: Yazanı, yapanı, söyleyeni bilinmeyen; laedri.

Bağdaşmak: Uymak.

Örnek: Gerçekle bağdaşmayan söylemler...

Banal: 1. Herkesçe kullanılan, anlaşılan.

             2. Sıradan

Burjuva: 1. Orta sınıftan olan; kent soylu.

                2. Şehirde yaşayıp özel imtiyazlardan yararlanan.

Betik: Yazılı olan şey, kitap.

Biçem: Üslup, anlatış biçimi.

Basmakalıp: Özgünlüğü olmayan, değişiklik göstermeyen, bilineni tekrarlayan.

Çalakalem: 1. Durmadan, çabucak yazarak.

                     2. Gelişigüzel, özen göstermeden.

Çetrefil: 1. Karışıklığı dolayısıyla, anlaşılması veya sonuca bağlanması güç.

                2. Yapı ve ses kurallarına aykırı kullanılan dil.

                3. Sarp, engelli ve engebeli (yer).

Devinim: 1. Hareket.

                 2. Bir ruh durumundan başka bir ruh durumuna geçiş.

                 3. Zaman içinde durum değiştirme.

Dingin: Sakin, durgun olan.

Didaktik: Öğretici.

Dikte etmek: 1. Yazdırmak için söylemek.

                         2. Birine isteklerini zorla kabul ettirmek. (mecaz)

Dejenere: Soysuz, yoz, yozlaşmış, bozulmuş, aslını koruyamamış.

Doğaçlama: 1. Birdenbire, düşünmeden, içine doğduğu gibi.

                       2. Yazılı metni olmayan, oyuncular tarafından sahnede yakıştırılan sözlerle tamamlanan oyun, tuluat.

Dipnot: Metin içinde geçen herhangi bir bilgi ile ilgili olarak sayfa altına, çalışmanın sonuna konulan açıklama veya kaynak bilgisi; haşiye.

Dipnot düşmek: Eklemek, açıklama yapmak.

Eleştiri: Bir insanı, bir eseri, bir konuyu doğru ve yanlış yanlarını bulup göstermek amacıyla inceleme işi, tenkit.

Eleştirmen: Eleştiri yapan kimse, tenkitçi, münekkit.

Erek: Amaç.

Örnek: Ulaşılması güç bir erek için gece gündüz durmadan çalışıyordu.

Asgari: En az, en aşağı, en düşük, en alt.

Azami: En çok, en üst, en büyük, en yüksek (derece, nicelik).

Anekdot: Hikâyecik.

Evrensel: Bütün insanlığı ilgilendiren.

Estetik: 1. Sanatsal yaratının genel yasalarıyla sanatta ve hayatta güzelliğin kuramsal bilimi.

               2. Güzellik duygusu ile ilgili olan; güzel duyusal.

               3. Güzelliği ve güzelliğin insan belleğindeki ve duygularındaki etkilerini konu olarak ele alan felsefe kolu.

Empoze: Dayatmak.

Etik: 1. Ahlak bilimi.

         2. Çeşitli meslek kolları arasında tarafların uyması veya kaçınması gereken davranışlar bütünü.

Edim: Yapılmış, gerçekleşmiş davranış; amel.

Örnek: Hayatımızın geneline baktığımızda her edimimizin altında mutluluğa ve huzura ulaşma çabası yatar.

Edimsel: Edim niteliğinde olan, gerçek olarak var olan.

Eğreti: 1. Belirli bir süre sonra kaldırılacak olan, bir şeyin yerine geçici olarak kullanılan.

             2. İyi yerleşmemiş, yerini bulmamış olan.

Ego: Ben. (Bir kimsenin kişiliğini oluşturan temel öge.)

Egoist: Bencil.

Egoizm: Bencillik.

Fantastik: Hayalî.

Fantezi: 1. Sonsuz, sınırsız hayal.

               2. Değişik heves, değişik beğeni, değişik düşünüş.

Fonetik: 1. Ses bilgisi.

                2. Herhangi bir dilde yer alan seslerin fiziksel özellikleri.

Örnek: Eserinde Türkçenin fonetiğine uymayan sözcükler göze çarpıyordu.

Fenomen: 1. Herhangi bir özelliğiyle dikkat çeken, kitleleri etkileme gücü olan kimse veya nesne.

                  2. Olgu (Birtakım olayların dayandığı sebep veya bu sebeplerin yol açtığı sonuç.)

KPSS Genel Kültür Notları 2

 

1)Rusya'nın I. Dünya Savaşı'ndan çekildiği antlaşma:

✅Brest-Litovsk Antlaşması

2)Osmanlı Devleti'nin I. Dünya Savaşı'nda savaştığı ilk cephe:

✅Kafkas Cephesi

3)Bakü'yü Bolşevik ve Ermeni işgalinden kurtaran ve "Bakü Fatihi" olarak anılan Osmanlı komutanı:

✅Nuri (Killigil) Paşa

4) Mustafa Kemal'in Şam'da kurduğu cemiyet:

✅Vatan ve Hürriyet

5) Meşrutiyet'in ortadan kaldırılmasını isteyen gelenekçi kitlenin çıkardığı isyan:

✅31 Mart Vakası

6) I. Dünya Savaşı'ndan sonra ABD'nin uyguladığı yalnızlık politikası:

✅Monroe Doktrini

7) Mustafa Kemal'in Fikir Hayatını Etkileyen Düşünürler:

✅Namık Kemal (Vatanseverlik)

✅Jean-Jacques Rousseau (Yurttaşlık)

✅Montesquieu (Demokrasi)

✅Voltaire (Bilimsellik ve Akılcılık)

✅Ziya Gökalp (Milliyetçilik)

✅Mehmet Emin Yurdakul (Milliyetçilik)

✅Tevfik Fikret (Batıcılık, çağdaşlık)

8) Mustafa Kemal'in Hayatına Yön Veren Şehirler:

✅Selanik

✅Manastır

✅İstanbul

✅Şam

✅Sofya

9) Türkiye Cumhuriyeti’nin kuruluş sürecini anlattığı “Nutuk” adlı eseri başta olmak üzere Mustafa Kemal Atatürk’ün yazdığı bazı eserler:

✅Medeni Bilgiler

✅Takımın Muharebe Talimi

✅Geometri

✅Cumalı Ordugâhı

✅Zabit ve Kumandanla Hasbıhâl

10) 1911'de açılan ilk hemşirelik kursunu bitiren, gönüllü katıldığı Balkan Savaşlarından sonra Çanakkale Savaşı'nda başhemşire olarak görevlendirilen ve Türkiye'nin ilk hemşiresi olarak kabul gören kişi:

✅Safiye Hüseyin Elbi

11) Cumhurbaşkanlığına Bağlı Kurum ve Kuruluşlar:

✅Devlet Arşivleri Başkanlığı

✅Devlet Denetleme Kurulu

✅Diyanet İşleri Başkanlığı

✅İletişim Başkanlığı

✅Milli Güvenlik Kurulu Genel Sekreterliği

✅Milli İstihbarat Teşkilatı Başkanlığı

✅Milli Saraylar İdaresi Başkanlığı

✅Savunma Sanayi Başkanlığı

✅Strateji ve Bütçe Başkanlığı

✅Türkiye Varlık Fonu

12) Türkiye, jeotermal enerji potansiyeli bakımından önemli bir yere sahiptir. Bu kaynağın oluşmasında ülkemizin aktif bir tektonik kuşak üzerinde yer alması etkili olmuştur.

13) Türkiye'nin bazı alanlarında kırsal yerleşmelerin dağınık dokulu olduğu görülür. Bu yerlerin oluşumunda;

✅arazinin engebeli olması

✅tarım alanlarının parçalı olması

etkili olmuştur.

14) 657 sayılı Devlet Memurları Kanunu'na göre aday olarak atanmış devlet memurunun asgari adaylık süresi 1 yıl; azami adaylık süresi ise 2 yıldır.

15) İl genel meclisi, il özel idaresinin karar organıdır.

KPSS Genel Kültür Notları birinci serimize BURADAN ulaşabilirsiniz. 

Anlatım Özellikleri

 

Bir yazının taşıması gereken nitelikleri ifade eden “anlatım özellikleri” şunlardır:

 

1)Açıklık

Anlatılmak istenenin hiçbir tartışmaya mahal vermeden kolayca anlaşıldığı, anlatımda söz sanatlarına ve sembollere yer verilmediği anlatım özelliğine açıklık denir.

2) Özgünlük

Anlatımda kendine özgü bir ifade tarzı benimseme başka bir deyişle taklitçi olmamayı ifade eder. Yeni, farklı, alışılmışın dışındaki anlatım tarzları bu anlatım özelliğini ifade eder.

3)Akıcılık

Okuduğumuz bir yazının kolay okunabilmesini başka bir deyişle okurken kişiyi rahatsız eden kelimelerin kullanılmamasını ifade eden anlatım özelliğidir. Anlatım sırasında ses akışını bozan gereksiz ek, hece veya sözcüklere yer verilmesi akıcılığı bozar.

4)Doğallık

Anlatımın günlük yaşamda olduğu gibi yapmacıklıktan uzak olmasını ifade eder.

5) Yoğunluk

Bir yazarın birden fazla anlamı bir arada verdiği anlatım özelliğidir.

6) Tutarlılık

Adından da anlaşılacağı üzere anlatımdaki ifadelerin ya da düşüncelerin birbiriyle çelişmemesini, düşüncelerin birbirini tutmasını ifade eder.

7) Özlülük

Anlatımda az sözle çok şey anlatmayı ifade eder.

8) Sürükleyicilik

Okuyucunun anlatıma olan ilgisini canlı tutan, içerisinde merak unsurunun yoğun olarak bulunduğu anlatım özelliğidir. Başka bir deyişle okuyucu “sürükleyicilik” ilkesinin olduğu bir anlatımda olayları adeta “gözünü kırpmadan" meraklı ve canlı bir şekilde takip eder.

9) Ulusallık / Yerellik

Sadece bir ulusa ya da bir yöreye ait kültürel özelliklerin dile getirildiği anlatım özelliğidir.

10) Evrensellik

Bir anlatımın ya da eserin dünyadaki tüm insanlara hitap ettiği anlatım özelliğidir.

11) Kalıcılık

Ortaya konan bir anlatımın ya da eserin yazıldığı dönemde, günümüzde, gelecekte ve her dönemde önemini, değerini korumasını ifade eder.

12) Sağlamlık

Anlatımın dil bilgisi kurallarına uygun olmasını ifade eder.

 

Düşünceyi Geliştirme Yolları

Yazılı ve sözlü anlatımda düşüncelerimizi daha da somutlaştırmak amacıyla değişik yöntemlere başvururuz. Bu yöntemlerden birisi de düşünceyi geliştirme yollarıdır.

Düşünceyi Geliştirme Yolları/Yöntemleri

1)Tanımlama

2)Karşılaştırma

3)Örnekleme/Örneklendirme

4) Tanık Gösterme

5)Sayısal Verilerden Yararlanma

6)Benzetme

 

1)Tanımlama

Bir varlığın ya da kavramın ne olduğunu açıklayan, “... nedir?” ya da “... kimdir?” sorularına yanıt veren düşünceyi geliştirme yoluna tanımlama denir.

Örnek: Bir doğa olayı olan sesten bilimsel ve estetik bir temele bağlı olarak oluşturulan ahenkli ve ritim sahibi yapıların oluşturduğu bütüne müzik denir. İnsanın hayatında oldukça önemli bir yere sahip olan müzik, insan ruhunun adeta ilacıdır.

 

Yukarıdaki parçada “Müzik nedir?” sorusunu sorduğumuzda yanıt alabiliyoruz. Bu nedenle bu parçada düşünceyi geliştirme yollarından tanımlamaya başvurulmuştur.

 

2) Karşılaştırma

En az iki varlığın, kavramın ya da durumun ortak ve farklı yönlerinin ortaya konduğu düşünceyi geliştirme yoluna karşılaştırma denir.

Örnek: “Dinleme” ile “işitme” birbirinden farklı kavramlardır. İşitmede insanın dikkati devre dışıdır başka bir deyişle insan pasif bir konumdadır. Dinlemede ise insanın dikkati etkindir ve insan işitsel uyarılara bilinçli ve aktif bir şekilde kulak verir.

 

Yukarıdaki parçada “dinleme” ile “işitme” karşılaştırılmıştır.

 

3)Örnekleme / Örneklendirme

Soyut bir düşünceyi somutlaştıran başka bir deyişle düşünceleri daha belirgin hâle getiren ve yazının anlaşılmasını kolaylaştıran düşünceyi geliştirme yoluna örnekleme ya da örneklendirme denir.

Örnek: Sosyal medya artık hayatımızın vazgeçilmez bir parçası... Ülkemizde ve dünyada meydana gelen gelişmelerden haberdar olmak artık eskisi gibi zor değil. Sosyal medya bu işlevi görebiliyor. Hayatımıza etkisi oldukça fazla olan sosyal medyayı gereğinden fazla kullanmak ise bağımlılığa neden olabiliyor. Sürekli çevrim içi olma isteği, yüz yüze yapılan sosyal etkinliklerde bile sosyal ağlara bağlanma isteği, sosyal medyadan uzak kalınca kendisini huzursuz hissetme, kişinin yaşadığı her anı sosyal medya platformlarında paylaşma isteği sosyal medya bağımlılığının kişideki belirtileridir.

 

Yukarıdaki parçada koyu yazılan ifadelerle sosyal medya bağımlılığının kişideki belirtileri örneklendirilmiştir. Bu parçada düşünceyi geliştirme yollarından örneklemeye başvurulmuştur.

 

4) Tanık Gösterme

Bir yazarın bir konu hakkında görüşlerini belirginleştirmek ve daha inandırıcı hâle getirmek için sözünü ettiği konu hakkında alanının uzman kişilerinin görüşlerinden alıntı yapmasına tanık gösterme denir.

Örnek: Bir toplumun gelişmesi, çağdaş medeniyetler seviyesine ulaşmasının en önemli şartı bilime önem vermektir. Bilime önem veren toplumlar çağın gereklerinden uzak kalmazlar ve bilimin rehberliğinde ilerlemeye devam ederler. Bilim o denli önemlidir ki Farabi, “Erdemlerin en büyüğü bilimdir.” demiştir.

 

Yukarıdaki parçada yazar bilimin bir toplum için ne kadar önemli olduğunu Farabi’nin sözüne yer vererek kanıtlamaya çalışmıştır. Bu nedenle bu parçada düşünceyi geliştirme yollarından  tanık göstermeye başvurulmuştur.

 

5) Sayısal Verilerden Yararlanma

Yazarın bir düşünceyi kanıtlamak amacıyla istatistiksel bilgilere, anketlere ya da grafiklere başvurduğu düşünceyi geliştirme yoluna sayısal verilerden yararlanma denir.

Örnek: Dünyanın en önemli iki yer altı kaynağı olan petrol ve doğal gaz rezervlerinin kıtalara ya da bölgelere göre dağılımını hiç merak ettiniz mi? Yapılan bir araştırmaya göre Ortadoğu’da 79,1 trilyon metreküp, Avrupa ve Asya’da 62,2 trilyon metreküp, Asya ve Pasifik’te ise 33,1 trilyon metreküp doğal gaz rezervi bulunurken, Ortadoğu'da 807,7 milyar varil, Güney ve Orta Amerika’da 330,1 milyar varil, Kuzey Amerika’da ise 226,1 milyar varil petrol rezervi bulunmaktadır.

 

Yukarıdaki parçada yazar, petrol ve doğal gaz rezervlerine ilişkin sayısal verilerden yararlanmıştır.

 

6) Benzetme

Bir kavramı, varlığı ya da olayı başka bir kavramın ya da varlığın özellikleriyle anlatma yoluna benzetme denir.

Örnek: Şiir yazmak kolay bir iş değildir. Dolayısıyla şairlik yetenek ve sabır ister. Ben şairleri bir kuyumcuya benzetirim. Nasıl bir kuyumcu büyük bir sabır, özen ve titizlikle değerli madenlerden eserler meydana getiriyorsa şairler de bu sabır, özen ve titizlikle eserlerini meydana getirirler.

 

Yukarıdaki parçada yazar şairliğin ne kadar zor ve emek isteyen bir meslek olduğunu onları kuyumculara benzeterek anlatmaya çalışmıştır. Dolayısıyla yazar, bu parçada düşünceyi geliştirme yollarından benzetmeye başvurmuştur.

KPSS Genel Kültür Notları 1

1)Kuvayımilliye kavramından bahseden ilk belge:

✅Dr. Esat Işık Raporu

 

2)Dünyaca ünlü "Simyacı" adlı eseriyle bilinen yazar:

✅Paulo Coelho

 

3)Kastamonu'nun Pınarbaşı ilçesinde bulunan ve "dünyanın en derin ikinci kanyonu" olarak gösterilen kanyon:

✅Valla Kanyonu

 

4)Türkiye'nin tek buz müzesi Erzurum'da açılmıştır.

 

5)Matematik tarihinde, birinci ve ikinci dereceden denklemlerin sistematik çözümlerinin yer aldığı ilk eser olan "Kitab-ül Cebir vel-Mukabele"nin yazarı:

✅Harezmi

 

6)Dünyaca ünlü "Anna Karenina" adlı eserin sahibi:

✅Lev Tolstoy

 

7)2024 Yaz Olimpiyat Oyunları Fransa'nın Paris şehrinde düzenlenecek.

 

8)Sözlükte “yazma, kaydetme, deftere geçirme” anlamına gelen tahrîr kelimesi terim olarak, Osmanlı maliye teşkilâtında vergilerin ve bu vergileri verenlerin  tespiti için değişik dönemlerde gerçekleştirilen sayımları ve bu sayımların kaydedildiği defterleri ifade eder.

 

9)TBMM'de yaptığı coşkulu konuşmaları nedeniyle "Millî Hatip" ve "Cumhuriyet Hatibi" olarak tanınan ve İstiklâl Marşı'nı Türkiye Büyük Millet Meclisi'nde okuyan ilk kişi olan siyasetçi ve yazar:

✅Hamdullah Suphi Tanrıöver 

 

10)Karahanlılar döneminde yazılan, dört ana karakter üzerinden dört insanî yeteneğin anlatıldığı, devlet idaresine yönelik ilkelere de değinilen eser:

✅ Kutadgu Bilig

 

11)16 Haziran 1919'da Malgaç Baskını ile düşmana ilk darbeyi vurmak suretiyle Aydın yöresinde düşman kuvvetlerinin ilerlemesini durdurmuş olan Milli Mücadele kahramanı:

✅Yörük Ali

 

12)22 Mayıs 2015'te hizmete giren ve Türkiye'de ve Avrupa'da deniz üzerine inşa edilen ilk havalimanı:

✅Ordu-Giresun Havalimanı

 

13)"Türk Marşı", Wolfgang Amadeus Mozart tarafından bestelenmiştir.

 

14)Ankara, Erzurum, Konya, Bursa, İstanbul şehirlerini anlattığı "Beş Şehir" adlı eseriyle ünlü edebiyatçımız Ahmet Hamdi Tanpınar'dır.

 

15)1982 Anayasası'na göre milletlerarası anlaşmaların onaylanmasını uygun bulma görev ve yetkisi TBMM'ye aittir.

Paragrafta Başlık

 

Paragrafta Başlık

Konu ve ana fikirle doğrudan bağlantılı olan başlık, parçanın tamamını kapsayıcı nitelikte olup bir veya birden fazla sözcükten oluşur. Bir paragrafın ya da bir metnin başlığını bulmadan önce o paragrafın ya da metnin konusunu ve ana fikrini bulmak işimizi kolaylaştırır.

Başlığın Özellikleri

1)Konu ve ana fikirle doğrudan bağlantılıdır.

2)Dikkat çekicidir, metin hakkında ipucu verir.

3) Bir sözcükten de oluşabilir, birden fazla sözcükten de oluşabilir.

4) Parçanın bir kısmını değil tamamını yansıtır. Başka bir deyişle parçanın tamamını kapsayıcıdır.

 

Örnek:

Oyun, çocuğun gelişiminde çok önemli bir yer tutmaktadır. Çocuk, oyun sayesinde yaşamı için gerekli olan bilgi, beceri ve davranışları öğrenerek bunları içselleştirir. Nesneleri, toplumsal kuralları, kavramları  ve daha birçok şeyi oyunlar sayesinde öğrenen çocuk böylece yaşama daha hazır bir hâle gelir. Aslında bir eğitim aracı olan oyun sayesinde çocuk zihinsel, sosyal, psikolojik, fiziksel yönden de gelişimini sürdürür.

Yukarıdaki metne “Oyunun Çocuğun Gelişimine Katkıları” başlığını koyabiliriz.

 

NOT: Bir parçanın başlığı bulunurken konu ve ana fikirle bağlantı kurulmalı ve o başlığın kesinlikle parçanın tamamını kapsayıcı nitelikte olduğuna dikkat etmemiz gerekir. Çoktan seçmeli sorularda seçenekteki başlık parçanın tamamını kapsayıcı nitelikte ise doğru cevap o seçenekteki başlıktır.

 

Örnek Soru:

Ölümü düşünmeden, aklımıza getirmeden yaşamak elbette en iyi şey ama elimizde mi? Ölüm düşüncesi bizi bir yol sardı mı, bir daha bırakmıyor, sevinçlerimiz gülmelerimiz içinde bile kendini duyuruveriyor. Yaşamak cömertliktedir: saatler, günler, aylar, yıllar geçiversin ne çıkar? Ölüm korkusu, ölüm düşüncesi ise bizi cimri ediyor: Aman bu saat geçmesin! Sıkıntılar içindeyim, yarın belki bir genişliğe kavuşacağım, olsun gene de bu saat geçmesin. Yarın, o güzel yarın, benim ömrümü kısalmış bulacak.  (Nurullah Ataç)

Yukarıdaki parçaya getirilebilecek en uygun başlık aşağıdakilerden hangisidir?

A) Yaşam ve Ölüm

B) Ölüm Düşüncesi

C) Ölüme Yaklaşırken

D) Ölümün Getirdiği Cimrilik

Çözüm:

Yazarın bu parçada vurguladığı şey hiç tartışmasız insanın zihnini saran “ölüm düşüncesi”dir. B seçeneğinde yer alan “Ölüm Düşüncesi” parçanın tamamına uygun ve parçanın tamamını kapsayıcı niteliktedir.     Cevap: B